panorama Inowrocławia

panorama Inowrocławia

sobota, 4 czerwca 2016

Przenieśmy się do Średniowiecza

9 czerwca o godzinie 16:00 w Parku Solankowym na placu przed muszlą koncertową będziemy mieli okazję przenieść się w czasy początków państwa polskiego, przypomnieć chrzest księcia Mieszka I i jego dworu, poznać wygląd wojów z tego okresu, rzemieślników i ich wytwory podczas Rodzinnego Pikniku Średniowiecznego.
W książęcym namiocie odtworzona będzie nawet sala tronowa, meble i sprzęty i ozdoby z tamtego okresu.Będzie parada wojów, orszak Mieszka I i Dobrawy, książę przyjmie chrzest.
W średniowiecznej osadzie zobaczymy przy pracy wielu rzemieślników podczas niezwykłej podróży w czasie.
Będzie można podziwiać w akcji m.in. rogownika, snycerza, garncarza, mincerza, skórnika, powroźnika, a nawet znachorkę, zielarkę, wiedźmę, która wprowadzi nas w świat czarów, magii.
Będzie można wcielić się w ich role, podziwiać ich wytwory, wziąć udział w konkursach, zabawach średniowiecznych, podziwiać pokazy walk.
Emocji i rozrywki na pewno nie zabraknie.
Zapraszamy więc do Inowrocławia na to niezwykłe przeniesienie w czasie pośród pięknej parkowej przyrody.

 To kilka obrazków przypominających podobne widowisko w ubiegłym roku.
 
 


Dodam że już niedługo 7-10 lipca w pod inowrocławskim Łojewie tematem pleneru rzeźbiarskiego będą ginące zawody, będzie to więc kontynuacja tego średniowiecznego pikniku.
Przypomnę teraz spis ginących zawodów, przedstawicieli niektórych z nich będziemy mogli podziwiać już wkrótce.
 Jako ciekawostka słownik rzemiosł w XIII wieku na ziemiach polskich ( na podstawie"Rzemiosła Średniowieczne" NR z 06.06.2015).



SŁOWNIK RZEMIOSŁ XIII w.

(ostatnia aktualizacja: 2.01.2015)
Słownik obejmuje rzemiosła i zawody w układzie alfabetycznym obecne na ziemiach polskich około połowy XIII w. Rzemiosła o nieustalonej nazwie, lub znane jedynie z nazwy łacińskiej czy niemieckiej, znajdują się pod nazwą warsztatu i wyróżnione pogrubioną kursywą.
A
  • abacysta -> rachmistrz posługujący się abakiem
  • akuszerka – (->babka) – kobieta pomagająca rodzącym kobietom w połogu
  • aptekarz – początkowo to jeden z braci zakonnych, później osoba świecka związana z miastem lub dworem, zajmująca się sporządzaniem leków (nie mylić z -> zielarzem) ; aptekarze przez wiele wieków wytwarzali ponadto mydło i świece (mydlarze, świecarze)
B
  • babka (->akuszerka , zielarka )
  • balwierz - (-> cyrulik , fryzjer) - po za czynnościami higienicznymi i fryzjerskimi mógł stawiać bańki, upuszczać krew, usuwać zęby, nastawiać złamania i zwichnięcia oraz leczyć świeże rany.
  • bartnik zajmował się pozyskiwaniem miodu i wosku od leśnych pszczół, tak całkiem dzikich, jak i osadzonych w specjalnie dzianych w kłodach barciach; bartnik mógł mieć nawet do 400 pni pod opieką na ściśle określonym stałym terenie; bartnicy od niepamiętnych czasów organizowali się w rodzaj samorządu-cech i mieli zwyczajowe prawo karania za zniszczenie i okradanie barci, nawet okrutną śmiercią; od bartników wywodzą się pasiecznicy.
  • bartodziej – specjalista od dziania barci czyli zakładania nowych uli
  • bednarz – wykonywał drewniane naczynia klepkowe w tym beczki, balie, wiadra, skobki, kufle oraz miski klepkowe
  • białoskórnik
C
  • ceglarz wytwarzał, uklepując glinę w drewniane formy, cegły surowe i suszył je; cegły niewypalane służyły do wypełniania ścian o konstrukcji szachulcowej, wznoszenia palenisk i pieców itp.; część cegieł było wypalane i służyło do wznoszenia reprezentacyjnych budowli.
  • cieśla – zajmował się ciesiołką czyli wykonywaniem konstrukcji drewnianych, budownictwem drewnianym oraz czasami pracami z zakresu ->stolarstwa
  • chirurg – “lekarz ran” , oddzielony od zawodu medyka po 1215r; zajmował się leczeniem urazów, ran i złamań; wolno mu było działać wyłącznie “od zewnątrz ciała”.
  • cyrulik (-> balwierz) – osoba zajmująca się usługami medycznymi najniższego poziomu (puszczanie krwi, rwanie zębów, czyszczenie uszu, leczenie czyraków itp.) i usługami higienicznymi (golenie, obcinanie włosów, kąpanie)
D
  • drwal – zajmował się wyrębem, czyli pozyskiwaniem drewna z lasu, na potrzeby budownictwa, meblarstwa, szkutnictwa; prawdopodobnie wytwarzał od razu na wyrębie deski darte.
  • dziegciarz – wytwarzał dziegieć – smolistą substancję powstającą w trakcie suchej destylacji drewna, stosowany do zaprawiania skór juchtowych, do zabezpieczania skór i drewna przed gniciem i owadami, do leczenia chorób skórnych u ludzi i zwierząt, do zabezpieczania kopyt końskich przed chorobami; najsilniejsze właściwości lecznicze posiada dziegieć z kory brzozowej, najpopularniejszy – z drewna bukowego; substancja podobna do dziegciu wytwarzana z innych gatunków drewna to maź; dziegieć na skalę przemysłową wytwarzano przy mielerzach, do celów leczniczych również w gospodarstwach domowych.
  • dymarz – (hutnik) – metalurg pracujący przy dymarce – piecu do otrzymywania żelaza
E
F
  • folusz – warsztat folusznika
  • folusznik – z gotowych wełnianych tkanin wytwarzał tkaniny folowane czyli zagęszczone przez częściowe sfilcowanie ; również wytwórca filcu (później filcownik)
G
  • garbarz – zajmował się wyprawianiem skór i futer czyli garbowaniem
  • garncarz wytwarzał wszelkiego rodzaju naczynia gliniane i je wypalał, polewał, szkliwił i glazurował; jakość wyrobów zależała od umiejętności dobrania gatunku gliny i jej wyrobienia do rodzaju naczynia oraz od dobrania właściwej temperatury wypału ; często też -> zdun
  • golarz -> balwierz
  • grabarz – dokonywał pochówków i opiekował się cmętarzem; czasami miał obowiązek usuwania padłych zwierząt z miasta lub był rakarzem
  • grotnik – wyrabiał groty do strzał i dzid
  • grzebieniarz – wytwórca grzebieni i drobnych przedmiotów ozdobnych z rogu, kości i drewna
  • górnicy solni – od początków wydobywania soli kamiennej, pracując na własny rachunek, tworzyli dobrze zorganizowane kompanie o ścisłej chierarchii.
  • górnicy rud wydobywali rudy miedzi, ołowiu, srebra; tworzyli korporacje, które zajmowały się nie tylko wydobyciem, ale również metalurgią.
  • gwoździarz wyspecjalizowany kowal wykonujący ćwieki, gwoździe  i klamry do łączenia konstrukcji drewnianych.
H
  • hutnik żelaza -> dymarz
  • hutnik szkła – przygotowywał surowiec i wytwarzał szkło, a z niego wyroby (naczynia, gomółki, tafle).
  • hycel -> rakarz
I
  • iglarz - wykonywał szpile (fibule) i igły do szycia, z metalu (żelaza, miedzi, mosiądzu) metodą kucia na zimno.
J
K
  • kobiernik - tkacz wyspecjalizowany w wytwarzaniu kobierców i ciężkich tkanin dekoracyjnych
  • kołodziej - wytwórca wozów i kół
  • koniarz - hodował konie dla stadnin książęcych
  • konwisarz – wykonywał wszelkiego rodzaju wyroby z cyny: naczynia, zastawę stołową, lichtarze i świeczniki itp.; najwięcej przedmiotów powstawało metodą odlewania.
  • kopacz gliny wydobywał glinę w gliniankach i przygotowywał odpowiednie gatunki na potrzeby murarzy, ceglarzy, strycharzy i garncarzy; glina była jednym z podstawowych materiałów budowlanych: od wyklepywania polep (podłogi), poprzez wylepianie ścian chat plecionkowych i szachulcowych, po spajanie kamienia w ciężkich budowlach obronnych.
  • korabnik – wytwarzał łodzie, statki i inny sprzęt pływający
  • kowal narzędziowy wykuwał w kuźni narzędzia dla innych rzemieślników: topory, świdry, piły, sierpy itp.
  • kowal podkuwacz wykuwał podkowy i podkuwał konie oraz przeprowadzał zabiegi pielęgnacyjne kopyt.
  • kowal-ślusarz wykonywał precyzyjne narzędzia, zawiasy, zamki i klucze, okuwał skrzynie;
  • kucharz – osoba zajmująca się przygotowywaniem posiłków ; na stałe pracowali jedynie w klasztorach, dworach biskupich i książęcych
  • kuźnik w kuźnicy przekuwał na gorąco łupy z dymarek na pełnowartościową stal; wytwarzał kęsy, sztaby, pręty, taśmy a nawet blachy; w kuźnicach stosowano napędzane siłą koła wodnego młoty spadowe.
L
  • ludwisarz mocno wyspecjalizowany rzemieślnik odlewający dzwony; wyrób świeczników, lichtarzy itp. oraz innych ozdobnych przedmiotów i rzeźb stanowiło działalność uboczną.
Ł
  • łagiewnik wytwarzał skórzane pojemniki podróżne do napojów;  później również drewniane i metalowe, łagwie, łagiewki.
  • łatacz – (szewc naprawkowy) – szewc po za cechowy często wędrujący od osady do osady
  • łazęka – osoba zajmująca się zawodowo lub dorywczo łazowaniem (karczowaniem nieużytków pod uprawy)
  • łaziębnik – prowadził miejską łaźnię, która finansowana była przez cechy i panujących; oprócz grzania wody, szykowania środków myjących i sprzątania, zajmował się goleniem a nawet wyrywaniem zębów; w niektórych miastach miał obowiązek zajmowania się żebrakami; łaźnie przydomowe posiadało wielu mieszczan i niemal każda wiejska osada.
  • łowczy - osoba nadzorująca polowania na wyznaczonym terenie
M
  • maziarz – handlarz mazią i smołą; maź stosowano jako smar do piast kół w wozach, zabezpieczania żelaza przed korozją, ochrony drewna przed nasiąkaniem; smołę do uszczelniania łodzi i kadzi; możliwe, że z rejonów występowania pozyskiwano naturalny asfalt i ropę naftową (olej skalny).
  • medyk – lekarz wykształcony na uniwersytecie; początkowo osoba duchowna, zakonnik lub zakonnica, po 1215 r. zajmuje się wyłącznie “wnętrzem ciała” pozostawiając leczenie urazów i ran chirurgom.
  • miechownik wykonywał wyroby z cienkiej skóry: torby, sakwy, miechy, mieszki itp. oraz elementy odzienia: rękawice, skórzane spodnie i kaptury.
  • mielerz – rodzaj pieca do suchej destylacji drewna; mielerzy używali węglarze, dziegciarze, smolarze i potasznicy; w zależności od gatunku drewna i sposobu prowadzenia wypału otrzymywano: terpentynę, maź, dziegieć, smołę, węgiel drzewny i popiół (z niego ług i potaż)
  • młynarz – właściciel młyna, w którym urządzenia mechaniczne mieliły ziarna zbóż na kasze i mąkę
  • myśliwy – osoba, która na zlecenie właściciela lasów łowiła dziką zwierzynę i polowała na nią dostarczając mięso i futra
N
  • niewodnik – rzemieślnik wyspecjalizowany w wyrobie sprzętu rybackiego, w tym niewodów i sieci
  • niewolnik - osoba na podstawie prawa (np. z długi) pozbawiona swobody pracująca wyłącznie za utrzymanie
O
  • odlewnik (giser) wykonywał różne przedmioty codziennego użytku oraz ozdoby metodą odlewania;  topił metale w tyglach, najczęściej mosiądze (czasami również żelazo)
P
  • pasiecznik – pszczelarz, hodowca pszczół w warunkach przyzagrodowych; w XIII w. raczej tylko eksperymentalnie prowadzone przy zakonach; po unicestwienu bartnictwa poprzez serwitutowy zakaz  wstępu włościanom do lasu (XIX w.) gwałtownie rozwinęło się w osobną gałąź gospodarki rolnej.
  • piekarz – rzemieślnik wypiekający chleb i inne pieczywo (w tym słodkie bułki) ; mieli swoje ławy chlebowe w miastach i na jarmarkach
  • piaskarze wydobywali i handlowali piskiem i żwirami potrzebnymi do budowania; najlepsze gatunki piasku pozyskiwano z rzeki, równocześnie regulując jej koryto.
  • plumbarius zajmował się przeróbką ołowiu; wytwarzał rury, blachy, rynny itp.; lutował też ołowiem lub cyną blachy i naczynia miedziane; łączył i budował  instalacje z rur ołowianych doprowadzające wodę.
  • potasznik wytwarzał ług i potaż (węglan potasu) z popiołu będącego odpadem przy wypalaniu węgla drzewnego, lub celowego wypalenia drewna bukowego do popiołu, dla potrzeb rafinacji miedzi i srebra.
R
  • rachmistrz – osoba biegła w arytmetyce czyli wykonywaniu obliczeń matematycznych
  • rakarz (hycel) – zajmował się odławianiem bezpańskich psów, usuwaniem padłych zwierząt i zarażonych wścieklizną (zwłaszcza lisów)
  • rębacz drewna (Holzhacker) – zajmował się przygotowywaniem drewna opałowego, bądź łupiąc ścinki kloców z wyrębu, bądź pozyskując z połomów i prześwietlania lasu; drewno było podstawowym źródłem energii w procesach wytwórczych i w gospodarstwie domowym (obok węgla drzewnego).
  • rudnik – kopacz rud żelaza; często jednocześnie ->dymarz
  • rzeźnik – zajmował się skupem, ubojem, rozbiorem tuszy i handlem mięsem
  • rybak – zajmował się odłowem ryb w rzekach i jeziorach oraz handlem rybami
S
  • sannik – wyrabiał pojazdy na płozach, m. in. sanie
  • skotnik hodował bydło na potrzeby dworu i drużyny książęcej.
  • smolarz -
  • solnik – rzemieślnicy warzący sól i jednocześnie handlarze solą
  • stolarz -
  • strycharz z odpowiednio wyselekcjonowanej gliny wyrabiał dachówki i je wypalał; często i były dodatkowo szkliwione i glazurowane
  • szewc – wytwórca obuwia ; w mniejszych ośrodkach również garbował skóry
  • szwiec – (szwacz) – ktoś, kto potrafi szyć czyli łączyć skóry lub tkaniny przy pomocy nici
  • szczytnik – zajmował się wyrobem szczytów czyli drewnianych tarcz bojowych
T
  • tkacz- wytwórca tkanin
  • tokarz – wykonywał na tokarce drewniane elementy mebli oraz naczynia (miski, kubki) ; na tokarkach wykonywano prace wykończeniowe odlewów cynowych i mosiężnych
  • tracz przy pomocy piły przecierał kłody wytwarzając kantówki do wznoszenia konstrukcji drewnianych.
  • tulnik wykonywał tuły, póżniej nazywane kołczanem lub sajdakiem, do przenoszenia strzał oraz  łubie - futerał z kory lipowej (łubu) na łuk
  • tasznik – wytwarzał torby i sakwy skórzane ; -> miechownik
W
  • wapiennik – piec do wypalania wapna ze skał wapiennych, potrzebnego do garbowania skór, w budownictwie do zapraw i tynków, do malowania i odgrzybiania pomieszczeń.
  • warzelnik wytwarzał sól poprzez odparowanie wody morskiej (również importowanej z Morza Północnego!), naturalnych wód solankowych oraz oczyszczał surową sól kamienną.
  • węglarze pracowali w osadach w głębi lasów (często wspólnie ze smolarzami, dziegciarzami i potasznikami) ; w mielerzach przerabiali drewno na węgiel drzewny konieczny w metalurgi ( żelaza, metali kolorowych i kruszców), kuźnictwie (kowalstwie) i gospodarstwie domowym; ubocznym produktem była smoła drzewna
  • winiarz – zajmował się uprawą winogron i produkcją wina ; wiele winnic uprawianych było przez zakonników
  • wozak (furman) posiadał konie i wóz, dzięki czemu pełnił rolę usług transportowych w pobliżu miasta: dowoził opał, materiały na budowę, zwoził towary z okolicznych wsi służebnych itp.
  • woziwoda dostarczał do warsztatów i domostw czystą wodę czerpaną z pobliskiej rzeki lub strumienia (w tym czasie jeszcze nie praktykowano kopania studni)
Z
  • zamtuz (dom publiczny) – prowadzony był przez kata (a bezpośrednio – żonę kata) pracowały w nim kobiety, najczęściej przestępczynie “w zamian za wyrok”, niewolne dziewczyny a czasami same chętne; zamtuz nadzorowany był przez rajców (w miastach, które nie stać było na kata, wstydliwie ukrywały jego istnienie, dlatego brak wzmianek o zamtuźnikach)
  • zdun – prawdopodobnie początkowo wszystkie zawody związane z gliną ; w późniejszym czasie specjalista od budowy pieców i kominów
  • zielarz – zajmował się zbieraniem, skupem i uprawą roślin leczniczych; zaopatrywał aptekarzy i medyków w podstawowe surowce roślinne; sporządzał mieszanki ziołowe, w potrzebie zajmował się leczeniem
  • złotnik – wytwarzał ozdoby z metali szlachetnych, kości słoniowej, pereł i drogich kamieni
  • żyrdnicy (żerdnicy) – funkcjonowali jedynie na dworach, zajmowali się przewożeniem i rozbijaniem namiotów
- – - – - – - – -
1. Encyklopedia Multimedialna PWN 2000
2. Zygmunt Gloger "Ilustrowana Encyklopedia Staropolska
3. Korta W. Okres wczesnofeudalny (do połowy XIII w.), w: Historia chłopów polskich. Tom1, Warszawa 1970
4. opracowania własne


Brak komentarzy:

Prześlij komentarz

Dziękuję za opinie! Zachęcam do zapoznania się z pozostałą zawartością strony oraz dyskusji na poruszane tematy. Zapraszam ponownie!