W książęcym namiocie odtworzona będzie nawet sala tronowa, meble i sprzęty i ozdoby z tamtego okresu.Będzie parada wojów, orszak Mieszka I i Dobrawy, książę przyjmie chrzest.
W średniowiecznej osadzie zobaczymy przy pracy wielu rzemieślników podczas niezwykłej podróży w czasie.
Będzie można podziwiać w akcji m.in. rogownika, snycerza, garncarza, mincerza, skórnika, powroźnika, a nawet znachorkę, zielarkę, wiedźmę, która wprowadzi nas w świat czarów, magii.
Będzie można wcielić się w ich role, podziwiać ich wytwory, wziąć udział w konkursach, zabawach średniowiecznych, podziwiać pokazy walk.
Emocji i rozrywki na pewno nie zabraknie.
Zapraszamy więc do Inowrocławia na to niezwykłe przeniesienie w czasie pośród pięknej parkowej przyrody.
To kilka obrazków przypominających podobne widowisko w ubiegłym roku.
Dodam że już niedługo 7-10 lipca w pod inowrocławskim Łojewie tematem pleneru rzeźbiarskiego będą ginące zawody, będzie to więc kontynuacja tego średniowiecznego pikniku.
Przypomnę teraz spis ginących zawodów, przedstawicieli niektórych z nich będziemy mogli podziwiać już wkrótce.
Jako ciekawostka słownik rzemiosł w XIII wieku na ziemiach polskich ( na podstawie"Rzemiosła Średniowieczne" NR z 06.06.2015).
SŁOWNIK RZEMIOSŁ XIII w.
(ostatnia aktualizacja: 2.01.2015)Słownik obejmuje rzemiosła i zawody w układzie alfabetycznym obecne na ziemiach polskich około połowy XIII w. Rzemiosła o nieustalonej nazwie, lub znane jedynie z nazwy łacińskiej czy niemieckiej, znajdują się pod nazwą warsztatu i wyróżnione pogrubioną kursywą.
A
- abacysta -> rachmistrz posługujący się abakiem
- akuszerka – (->babka) – kobieta pomagająca rodzącym kobietom w połogu
- aptekarz – początkowo to jeden z braci zakonnych, później osoba świecka związana z miastem lub dworem, zajmująca się sporządzaniem leków (nie mylić z -> zielarzem) ; aptekarze przez wiele wieków wytwarzali ponadto mydło i świece (mydlarze, świecarze)
- babka (->akuszerka , zielarka )
- balwierz - (-> cyrulik , fryzjer) - po za czynnościami higienicznymi i fryzjerskimi mógł stawiać bańki, upuszczać krew, usuwać zęby, nastawiać złamania i zwichnięcia oraz leczyć świeże rany.
- bartnik zajmował się pozyskiwaniem miodu i wosku od leśnych pszczół, tak całkiem dzikich, jak i osadzonych w specjalnie dzianych w kłodach barciach; bartnik mógł mieć nawet do 400 pni pod opieką na ściśle określonym stałym terenie; bartnicy od niepamiętnych czasów organizowali się w rodzaj samorządu-cech i mieli zwyczajowe prawo karania za zniszczenie i okradanie barci, nawet okrutną śmiercią; od bartników wywodzą się pasiecznicy.
- bartodziej – specjalista od dziania barci czyli zakładania nowych uli
- bednarz – wykonywał drewniane naczynia klepkowe w tym beczki, balie, wiadra, skobki, kufle oraz miski klepkowe
- białoskórnik
- ceglarz wytwarzał, uklepując glinę w drewniane formy, cegły surowe i suszył je; cegły niewypalane służyły do wypełniania ścian o konstrukcji szachulcowej, wznoszenia palenisk i pieców itp.; część cegieł było wypalane i służyło do wznoszenia reprezentacyjnych budowli.
- cieśla – zajmował się ciesiołką czyli wykonywaniem konstrukcji drewnianych, budownictwem drewnianym oraz czasami pracami z zakresu ->stolarstwa
- chirurg – “lekarz ran” , oddzielony od zawodu medyka po 1215r; zajmował się leczeniem urazów, ran i złamań; wolno mu było działać wyłącznie “od zewnątrz ciała”.
- cyrulik (-> balwierz) – osoba zajmująca się usługami medycznymi najniższego poziomu (puszczanie krwi, rwanie zębów, czyszczenie uszu, leczenie czyraków itp.) i usługami higienicznymi (golenie, obcinanie włosów, kąpanie)
- drwal – zajmował się wyrębem, czyli pozyskiwaniem drewna z lasu, na potrzeby budownictwa, meblarstwa, szkutnictwa; prawdopodobnie wytwarzał od razu na wyrębie deski darte.
- dziegciarz – wytwarzał dziegieć – smolistą substancję powstającą w trakcie suchej destylacji drewna, stosowany do zaprawiania skór juchtowych, do zabezpieczania skór i drewna przed gniciem i owadami, do leczenia chorób skórnych u ludzi i zwierząt, do zabezpieczania kopyt końskich przed chorobami; najsilniejsze właściwości lecznicze posiada dziegieć z kory brzozowej, najpopularniejszy – z drewna bukowego; substancja podobna do dziegciu wytwarzana z innych gatunków drewna to maź; dziegieć na skalę przemysłową wytwarzano przy mielerzach, do celów leczniczych również w gospodarstwach domowych.
- dymarz – (hutnik) – metalurg pracujący przy dymarce – piecu do otrzymywania żelaza
F
- folusz – warsztat folusznika
- folusznik – z gotowych wełnianych tkanin wytwarzał tkaniny folowane czyli zagęszczone przez częściowe sfilcowanie ; również wytwórca filcu (później filcownik)
- garbarz – zajmował się wyprawianiem skór i futer czyli garbowaniem
- garncarz wytwarzał wszelkiego rodzaju naczynia gliniane i je wypalał, polewał, szkliwił i glazurował; jakość wyrobów zależała od umiejętności dobrania gatunku gliny i jej wyrobienia do rodzaju naczynia oraz od dobrania właściwej temperatury wypału ; często też -> zdun
- golarz -> balwierz
- grabarz – dokonywał pochówków i opiekował się cmętarzem; czasami miał obowiązek usuwania padłych zwierząt z miasta lub był rakarzem
- grotnik – wyrabiał groty do strzał i dzid
- grzebieniarz – wytwórca grzebieni i drobnych przedmiotów ozdobnych z rogu, kości i drewna
- górnicy solni – od początków wydobywania soli kamiennej, pracując na własny rachunek, tworzyli dobrze zorganizowane kompanie o ścisłej chierarchii.
- górnicy rud wydobywali rudy miedzi, ołowiu, srebra; tworzyli korporacje, które zajmowały się nie tylko wydobyciem, ale również metalurgią.
- gwoździarz wyspecjalizowany kowal wykonujący ćwieki, gwoździe i klamry do łączenia konstrukcji drewnianych.
- hutnik żelaza -> dymarz
- hutnik szkła – przygotowywał surowiec i wytwarzał szkło, a z niego wyroby (naczynia, gomółki, tafle).
- hycel -> rakarz
- iglarz - wykonywał szpile (fibule) i igły do szycia, z metalu (żelaza, miedzi, mosiądzu) metodą kucia na zimno.
K
- kobiernik - tkacz wyspecjalizowany w wytwarzaniu kobierców i ciężkich tkanin dekoracyjnych
- kołodziej - wytwórca wozów i kół
- koniarz - hodował konie dla stadnin książęcych
- konwisarz – wykonywał wszelkiego rodzaju wyroby z cyny: naczynia, zastawę stołową, lichtarze i świeczniki itp.; najwięcej przedmiotów powstawało metodą odlewania.
- kopacz gliny wydobywał glinę w gliniankach i przygotowywał odpowiednie gatunki na potrzeby murarzy, ceglarzy, strycharzy i garncarzy; glina była jednym z podstawowych materiałów budowlanych: od wyklepywania polep (podłogi), poprzez wylepianie ścian chat plecionkowych i szachulcowych, po spajanie kamienia w ciężkich budowlach obronnych.
- korabnik – wytwarzał łodzie, statki i inny sprzęt pływający
- kowal narzędziowy wykuwał w kuźni narzędzia dla innych rzemieślników: topory, świdry, piły, sierpy itp.
- kowal podkuwacz wykuwał podkowy i podkuwał konie oraz przeprowadzał zabiegi pielęgnacyjne kopyt.
- kowal-ślusarz wykonywał precyzyjne narzędzia, zawiasy, zamki i klucze, okuwał skrzynie;
- kucharz – osoba zajmująca się przygotowywaniem posiłków ; na stałe pracowali jedynie w klasztorach, dworach biskupich i książęcych
- kuźnik w kuźnicy przekuwał na gorąco łupy z dymarek na pełnowartościową stal; wytwarzał kęsy, sztaby, pręty, taśmy a nawet blachy; w kuźnicach stosowano napędzane siłą koła wodnego młoty spadowe.
- ludwisarz mocno wyspecjalizowany rzemieślnik odlewający dzwony; wyrób świeczników, lichtarzy itp. oraz innych ozdobnych przedmiotów i rzeźb stanowiło działalność uboczną.
- łagiewnik wytwarzał skórzane pojemniki podróżne do napojów; później również drewniane i metalowe, łagwie, łagiewki.
- łatacz – (szewc naprawkowy) – szewc po za cechowy często wędrujący od osady do osady
- łazęka – osoba zajmująca się zawodowo lub dorywczo łazowaniem (karczowaniem nieużytków pod uprawy)
- łaziębnik – prowadził miejską łaźnię, która finansowana była przez cechy i panujących; oprócz grzania wody, szykowania środków myjących i sprzątania, zajmował się goleniem a nawet wyrywaniem zębów; w niektórych miastach miał obowiązek zajmowania się żebrakami; łaźnie przydomowe posiadało wielu mieszczan i niemal każda wiejska osada.
- łowczy - osoba nadzorująca polowania na wyznaczonym terenie
- maziarz – handlarz mazią i smołą; maź stosowano jako smar do piast kół w wozach, zabezpieczania żelaza przed korozją, ochrony drewna przed nasiąkaniem; smołę do uszczelniania łodzi i kadzi; możliwe, że z rejonów występowania pozyskiwano naturalny asfalt i ropę naftową (olej skalny).
- medyk – lekarz wykształcony na uniwersytecie; początkowo osoba duchowna, zakonnik lub zakonnica, po 1215 r. zajmuje się wyłącznie “wnętrzem ciała” pozostawiając leczenie urazów i ran chirurgom.
- miechownik wykonywał wyroby z cienkiej skóry: torby, sakwy, miechy, mieszki itp. oraz elementy odzienia: rękawice, skórzane spodnie i kaptury.
- mielerz – rodzaj pieca do suchej destylacji drewna; mielerzy używali węglarze, dziegciarze, smolarze i potasznicy; w zależności od gatunku drewna i sposobu prowadzenia wypału otrzymywano: terpentynę, maź, dziegieć, smołę, węgiel drzewny i popiół (z niego ług i potaż)
- młynarz – właściciel młyna, w którym urządzenia mechaniczne mieliły ziarna zbóż na kasze i mąkę
- myśliwy – osoba, która na zlecenie właściciela lasów łowiła dziką zwierzynę i polowała na nią dostarczając mięso i futra
- niewodnik – rzemieślnik wyspecjalizowany w wyrobie sprzętu rybackiego, w tym niewodów i sieci
- niewolnik - osoba na podstawie prawa (np. z długi) pozbawiona swobody pracująca wyłącznie za utrzymanie
- odlewnik (giser) wykonywał różne przedmioty codziennego użytku oraz ozdoby metodą odlewania; topił metale w tyglach, najczęściej mosiądze (czasami również żelazo)
- pasiecznik – pszczelarz, hodowca pszczół w warunkach przyzagrodowych; w XIII w. raczej tylko eksperymentalnie prowadzone przy zakonach; po unicestwienu bartnictwa poprzez serwitutowy zakaz wstępu włościanom do lasu (XIX w.) gwałtownie rozwinęło się w osobną gałąź gospodarki rolnej.
- piekarz – rzemieślnik wypiekający chleb i inne pieczywo (w tym słodkie bułki) ; mieli swoje ławy chlebowe w miastach i na jarmarkach
- piaskarze wydobywali i handlowali piskiem i żwirami potrzebnymi do budowania; najlepsze gatunki piasku pozyskiwano z rzeki, równocześnie regulując jej koryto.
- plumbarius zajmował się przeróbką ołowiu; wytwarzał rury, blachy, rynny itp.; lutował też ołowiem lub cyną blachy i naczynia miedziane; łączył i budował instalacje z rur ołowianych doprowadzające wodę.
- potasznik wytwarzał ług i potaż (węglan potasu) z popiołu będącego odpadem przy wypalaniu węgla drzewnego, lub celowego wypalenia drewna bukowego do popiołu, dla potrzeb rafinacji miedzi i srebra.
- rachmistrz – osoba biegła w arytmetyce czyli wykonywaniu obliczeń matematycznych
- rakarz (hycel) – zajmował się odławianiem bezpańskich psów, usuwaniem padłych zwierząt i zarażonych wścieklizną (zwłaszcza lisów)
- rębacz drewna (Holzhacker) – zajmował się przygotowywaniem drewna opałowego, bądź łupiąc ścinki kloców z wyrębu, bądź pozyskując z połomów i prześwietlania lasu; drewno było podstawowym źródłem energii w procesach wytwórczych i w gospodarstwie domowym (obok węgla drzewnego).
- rudnik – kopacz rud żelaza; często jednocześnie ->dymarz
- rzeźnik – zajmował się skupem, ubojem, rozbiorem tuszy i handlem mięsem
- rybak – zajmował się odłowem ryb w rzekach i jeziorach oraz handlem rybami
- sannik – wyrabiał pojazdy na płozach, m. in. sanie
- skotnik hodował bydło na potrzeby dworu i drużyny książęcej.
- smolarz -
- solnik – rzemieślnicy warzący sól i jednocześnie handlarze solą
- stolarz -
- strycharz z odpowiednio wyselekcjonowanej gliny wyrabiał dachówki i je wypalał; często i były dodatkowo szkliwione i glazurowane
- szewc – wytwórca obuwia ; w mniejszych ośrodkach również garbował skóry
- szwiec – (szwacz) – ktoś, kto potrafi szyć czyli łączyć skóry lub tkaniny przy pomocy nici
- szczytnik – zajmował się wyrobem szczytów czyli drewnianych tarcz bojowych
- tkacz- wytwórca tkanin
- tokarz – wykonywał na tokarce drewniane elementy mebli oraz naczynia (miski, kubki) ; na tokarkach wykonywano prace wykończeniowe odlewów cynowych i mosiężnych
- tracz przy pomocy piły przecierał kłody wytwarzając kantówki do wznoszenia konstrukcji drewnianych.
- tulnik wykonywał tuły, póżniej nazywane kołczanem lub sajdakiem, do przenoszenia strzał oraz łubie - futerał z kory lipowej (łubu) na łuk
- tasznik – wytwarzał torby i sakwy skórzane ; -> miechownik
- wapiennik – piec do wypalania wapna ze skał wapiennych, potrzebnego do garbowania skór, w budownictwie do zapraw i tynków, do malowania i odgrzybiania pomieszczeń.
- warzelnik wytwarzał sól poprzez odparowanie wody morskiej (również importowanej z Morza Północnego!), naturalnych wód solankowych oraz oczyszczał surową sól kamienną.
- węglarze pracowali w osadach w głębi lasów (często wspólnie ze smolarzami, dziegciarzami i potasznikami) ; w mielerzach przerabiali drewno na węgiel drzewny konieczny w metalurgi ( żelaza, metali kolorowych i kruszców), kuźnictwie (kowalstwie) i gospodarstwie domowym; ubocznym produktem była smoła drzewna
- winiarz – zajmował się uprawą winogron i produkcją wina ; wiele winnic uprawianych było przez zakonników
- wozak (furman) posiadał konie i wóz, dzięki czemu pełnił rolę usług transportowych w pobliżu miasta: dowoził opał, materiały na budowę, zwoził towary z okolicznych wsi służebnych itp.
- woziwoda dostarczał do warsztatów i domostw czystą wodę czerpaną z pobliskiej rzeki lub strumienia (w tym czasie jeszcze nie praktykowano kopania studni)
- zamtuz (dom publiczny) – prowadzony był przez kata (a bezpośrednio – żonę kata) pracowały w nim kobiety, najczęściej przestępczynie “w zamian za wyrok”, niewolne dziewczyny a czasami same chętne; zamtuz nadzorowany był przez rajców (w miastach, które nie stać było na kata, wstydliwie ukrywały jego istnienie, dlatego brak wzmianek o zamtuźnikach)
- zdun – prawdopodobnie początkowo wszystkie zawody związane z gliną ; w późniejszym czasie specjalista od budowy pieców i kominów
- zielarz – zajmował się zbieraniem, skupem i uprawą roślin leczniczych; zaopatrywał aptekarzy i medyków w podstawowe surowce roślinne; sporządzał mieszanki ziołowe, w potrzebie zajmował się leczeniem
- złotnik – wytwarzał ozdoby z metali szlachetnych, kości słoniowej, pereł i drogich kamieni
- żyrdnicy (żerdnicy) – funkcjonowali jedynie na dworach, zajmowali się przewożeniem i rozbijaniem namiotów
1. Encyklopedia Multimedialna PWN 2000
2. Zygmunt Gloger "Ilustrowana Encyklopedia Staropolska
3. Korta W. Okres wczesnofeudalny (do połowy XIII w.), w: Historia chłopów polskich. Tom1, Warszawa 1970
4. opracowania własne
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz
Dziękuję za opinie! Zachęcam do zapoznania się z pozostałą zawartością strony oraz dyskusji na poruszane tematy. Zapraszam ponownie!