Hohensalza

W 1904 roku decyzją Pruskiej administracji zmieniono prastarą polską nazwę miasta na Hohensalza.
Na przełomie XIX i XX wieku na terenie Inowrocławia działał Robotniczy Związek Samokształceniowy
pod kierownictwem krawca Ludwika Podemskiego i robotnika Antoniego Debińskiego.Organizacja ta prowadziła bardzo ożywioną działalność organizując wiele odczytów i wieców przeciwko germanizacji utrzymanych w duchu socjalistycznym i patriotycznym. I to właśnie krawiec Podemski na wiecu, który odbywał się w Hotelu Bast jednym z głównych ośrodków polskości w mieście wypowiedział te historyczne słowa: "Dla nas Polaków Inowrocław zawsze będzie Inowrocławiem"
Działalność patriotyczna w obronie polskości i kultywowania polskiego języka była w tym czasie w Inowrocławiu punktem honoru dla każdego Polaka.Piszę o tym szczegółowo w poście o Powstaniu Wielkopolskim omawiając sytuację w mieście przed powstaniem.Mimo różnego rodzaju prześladowań i przeszkód ze strony władz pruskich rozwijało się polskie życie kulturalne, społeczne, polityczne jak również rzemiosło, handel i drobny przemysł.Zawiązało się mnóstwo tajnych towarzystw i organizacji patriotycznych walczących o polskość tego miasta i okolic.
                                                                               ***

W 1904 roku zmieniono prastarą nazwę miasta na Hohensalza

Ale że taka na zawsze zostanie mała była szansa

Bo krawiec Podemski już dawno wiedział i miał swoje zdanie

Że Inowrocław na zawsze Inowrocławiem pozostanie

Nie da się zmienić, zgermanizować

Tu przecież dobrze się czuła Polski Królowa

Gimnazjaliści też Polskę kochali

Różne akcje przeciw prusakom wymyślali

Zakładali koła, organizacje, mowę ojczystą kultywowali

By kraj i naród przetrwał życiem swoim ryzykowali.

Ciekawostką jest drukarnia i wydawnictwo "LABOR"Stefana Knasta znanego polskiego księgarza i wydawcy.Mieściło się ono w przybudówce przy Teatrze Miejskim.Wydało około 20  polskich książek i broszur, a zupełnym fenomenem był podręcznik do nauki języka polskiego dla Niemców.

Knast

W „Laborze”Stefana Knasta dziwne realizowano zadanie

Podręcznik polskiego dla Niemców, to dopiero było wyzwanie

Dla Polaków książek i broszur również nie brakowało

Bo jedno życie dla Polski, to było dla niego za mało

***

Podobieństwa

Bazar i Bast Pajzderskiego twory

Do Polski zawsze czuły amory

Tu członkowie towarzystw się spotykali

Tu tajne spotkania działacze odbywali

Tu tradycja walki o polskość zawsze trwała

I pamięć o tym do dziś pozostała.

Z tyłu z wieżyczką budynek Hotelu Bast- głównego ośrodka polskości.

 A to dzisiejszy wygląd Teatru Miejskiego w przybudówce przy którym mieściło się wydawnictwo "Labor" Stefana Knasta.