Konradowic,Piłsudski........Jędruś Szwajkert

W ostatnich latach rozgorzała dość gorąca dyskusja na temat budowy w naszym mieście pomników i tego kto zasługuje na takie upamiętnienie.
Na łamach tych "Kronik" już wielokrotnie ukazywały się artykuły nawołujące do oddania hołdu założycielowi i fundatorowi Inowrocławia księciu Kazimierzowi Konradowicowi nazywanego Kujawskim.
W początkach XIII wieku lokował na nowym miejscu gród, który uczynił stolicą swego księstwa.
Korzystając z wzorców z Dolnego Śląska i swoich nadzwyczajnych zdolności organizacyjnych uczynił z niego jeden z siedmiu najważniejszych i najpotężniejszych ośrodków miejskich pod każdym względem na terenie księstw dzielnicowych, a potem Korony.
Organizacyjnie, prawnie i urbanistycznie Inowrocław był wskazywany jako wzorzec dla wielu nowo-lokowanych grodów przez następnych trzysta lat, co chyba jest dostatecznym dowodem geniuszu Konradowica.
Jego zasługi wobec naszego miasta są wielkie i niepodważalne, szczegółowo opisuję je w kilkunastu postach "Kronik".
Uważam że najlepszą formą uczczenia księcia Konradowica byłoby zbudowanie miniatury całego
średniowiecznego inowrocławskiego grodu z murami obronnymi, bramami, basztami, fosami, kościołami, klasztorem, zamkiem książęcym, wielkim przestronnym rynkiem, kamienicami, kramami, utwardzonymi ulicami.
Pokazanie potężnego, nowoczesnego na owe czasy grodu uświadomiło by wszystkim wielkość i siłę geniuszu fundatora i twórcy Inowrocławia.
To jego wizja i stworzone przez niego fundamenty przyczyniły się najbardziej do powstania tego ważnego, silnego, prężnego ośrodka w średniowiecznej Polsce.
Umieszczenie na rynku w tej miniaturze księcia na koniu najlepiej w otoczeniu drużyny wojów byłoby najlepszym hołdem dla niego.

    Kazimierzowi

Książę, to tutaj siedzibę sobie obrałeś

Temu miastu zamek i klasztor dałeś.

Franciszkanów sprowadziłeś,

Kościoły i szpital po sobie zostawiłeś.

Gród i jego rynek wspaniały

Długo przypominały dni Twojej chwały.

O jednej koronie dla Polski myślałeś

To tutaj małego Łokietka wychowywałeś.

Inowrocławiu, dlaczego po wiekach

Już nie pamiętasz tego człowieka?

To jest wiersz napisany 4 lata temu i niewiele od tego czasu się zmieniło, choć pojawiły się optymistyczne wydarzenia dające nadzieję, że uda się godnie upamiętnić twórcę Inowrocławia.

 Jak wielki urbanista to zaprojektował

Wielki przestronny Rynek nie powstydziłby się Europy

Książę gród do wielkiej przyszłości szykował

Siatka ulic, umocnienia, kawał dobrej roboty

Zamek, klasztor i przy boku Franciszkanie

Kancelaria, pertraktacje, układy, wywiad to dla nich zadanie

Kontrowersyjne unie to tylko polityka

Osłabienie wrogów, przyszłość kraju, taktyka

Skrzywdzony, błędnie oceniany, nie doczekał chwały

A szkoda w wielkość miasta miał wkład niemały.

***

Któż jak on tak daleko sięgał umysłem?

Kto planami tak czasy wyprzedzał?

Inowrocław na wzór wszystkim postawił

Kujawską stolicę wszem i wobec rozsławił

Nadszedł czas by wskrzesić miniaturę

Całego jego wspaniałego grodu

Z rozmachem godnym jego myśli

Na rynku powinien stanąć książę z drużyną

Wielki bohater kujawskiego narodu

Powinność nasza to przypomnieć jego postać potomnym

Twórca Inowrocławia był władcą upartym i niezłomnym

Tak samo syna Władysława wychował

I ten na króla zjednoczonego kraju się koronował.

***

30 listopada 2012 roku pisałem o pomyśle odtworzenia zniszczonego przez hitlerowców pomnika Marszałka Piłsudskiego.

Pomnik cesarza Prus Fryderyka III Hohenzollerna żyjącego w latach 1831-1888 zniszczony został w styczniu 1919 roku przez mieszkańców Inowrocławia podczas Powstania Wielkopolskiego.Na pustym cokole pozbawionym sylwetki cesarza umieszczono w listopadzie 1928 roku płaskorzeźbę z popiersiem Marszałka Józefa Piłsudskiego wraz z następującym napisem " Budowniczemu zrębów Rzeczypospolitej, Odnowicielowi psychiki narodowej, uosobieniu twórczej siły i hartu polskiego Józefowi Piłsudskiemu w 10-cio letnią rocznicę zmartwychwstania Ojczyzny.Ino 11.11.1928"
8 września 1939 roku pomnik był świadkiem ostatniej walki garstki bohaterskich obrońców Inowrocławia w pobliskiej Szkole Wydziałowej przed żołnierzami z 337 pułku piechoty Wehrmachtu atakującego miasto. Ślady rykoszetów kul od niemieckiego ostrzału są widoczne na cokole do dziś..Popiersie marszałka brutalnie usunięto,ostrzelany budynek szkoły został spalony i później wraz z pomnikiem i znajdującą się tam piękną fontanną rozebrany.

 Dziadku, czy wrócisz do Inowrocławia

Jak paw co piękne pióra wolności wystawia

Dumnie pierś wypina Ojczyźnie poświęconą

 Pokaż tutaj chociaż swą twarz

Bo serce do matki wywieziono.

 

Na boku widać wyraźnie wnękę po tablicy z popiersiem Marszałka.
Jak wyglądała tablica i napis wiemy dokładnie i skopiowanie jej nie byłoby żadnym problemem.Zlokalizowanie pomnika przy ulicy Marszałka Józefa Piłsudskiego, przy wejściu do Solanek od strony Rąbina wydaje się najlepszym i trafionym pomysłem.Odtworzenie historycznego pomnika marszałka byłoby ważnym krokiem do przypomnienia obiektów zniszczonych podczas hitlerowskiej inwazji na nasze miasto. 

 W ostatnich latach Grzegorz Kaczmarek znany regionalny działacz starał się usilnie o upamiętnienie Jędrka Szwajkerta, najmłodszego powstańca warszawskiego.

Mały powstaniec urodził się w Inowrocławiu przy ulicy Solankowej 8 w inteligenckiej rodzinie. Jego ojciec, Alfred Szwajkert, był adwokatem i prezesem Miejskiego Komitetu Stronnictwa Demokratycznego w Inowrocławiu.
Był też wielkim patriotą, który walczył w powstaniu wielkopolskim. Matka, Aleksandra z domu Janowska, była nauczycielką i przewodniczącą Żeńskiego Oddziału Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół”.

W 1939 roku rodzina Szwajkertów przyjechała z Inowrocławia do Warszawy. 

W 1943 Jędruś (miał wtedy 10 lat) wraz z 1,5 roku starszym bratem zaczęli przygodę w Harcerskiej Służbie Pomocniczej „Zawiszaków” Bloku Cytadela. Był to najmłodszy pion Szarych Szeregów.

 Rodzice chłopca przystąpili do Związku Walki Zbrojnej Armii Krajowej, a on został członkiem najmłodszego zgrupowania Szarych Szeregów - „Zawiszaków”, przyjmując pseudonim Jędruś. Podczas powstania warszawskiego pełnił funkcję kuriera, pomagał w budowie barykad i prowadził obserwację dworca zajętego przez Niemców. Zginął tragicznie 29 września, wskutek postrzału.
Spoczął wraz z innymi powstańcami batalionu „Zośka” w kwaterze na warszawskich Powązkach. 

Jest szansa by na wniosek Grzegorza Kaczmarka nazwać imieniem Andrzeja Szwajkerta bezimienny dotąd skwer przy ulicy Laubitza, można tam również umieścić stosowną tablicę z brązu upamiętniającą małego bohatera.

***

Od kilku lat męczy mnie pomysł aby obok spacerującej na Rynku królowej Jadwigi pojawił się król Władysław Jagiełło, jej mąż.

 

 Pod inowrocławskim zamkiem nieraz Bogurodzicy słowa rozbrzmiewały

wojowie Jagiełły koniom obrok tu zadawali

królewska drużyna w tym grodzie nie raz nie tylko na popas stawała

Jadwigo dlaczego ciągle na rynku spacerujesz sama ?

W miejscu gdzie Władysław do wojny z Zakonem się szykował

gdzie lud mu spontanicznie wierność ślubował

stanąć powinien znowu na tym miejskim placu

ująć Cię pod ramię królowo

przejść przez miasto jak na paradzie

średniowieczna potęga grodu odżyłaby na nowo

Novus Vladislav po tylu wiekach

na wracającego króla czeka.

Pamiętasz Władysławie jeszcze to miasto

Gdzie na mięsiwo i dobre wina

Zawsze mogła liczyć królewska drużyna

Gdzie owsa i siana dla ich koni nigdy nie brakowało

Czy pamiętasz to Władysławie ?

Czy po tylu wiekach coś w twej pamięci jeszcze ostało?

Pamiętasz pożary krzyżackich wsi i grodków gdy na Grunwald ruszałeś

Pielgrzymkę do Poznania i powrót w te mury co opiekę dawały

Zwycięską wycieczkę pod Koronowo

Wiwatujący na twoją cześć rynek wspaniały

Mieszczan klęczących z entuzjazmem przed parą królewską

Wierne swemu panu i zapatrzone w Zofii twarz anielską

Gród już o tobie zapomniał

Może jesteś w niesławie

Wielbi Jadwigę

Zofię wspomina Zofiówką

Jednak Jadwiga jakaś samotna

Bez ciebie na rynku jest pusto

Brakuje też wieży, która symbolem tego miejsca była

Króla przez którego Polska z Litwą się złączyła

Niestety zapomniało o tobie to kujawskie miasto

Widocznie obok Jadwigi jest dla ciebie za ciasno.....

Wiele miast promuje się przy pomocy wielkich wydarzeń w dziejach, wielu sławnych postaci związanych z nimi, my w Inowrocławiu chyba nie potrafimy tego wykorzystać.

  

Może zdołam wybłagać dla króla Władysława miejsce obok królowej Jadwigi.