Październikowe Kalendarium Kujawskie

Zaczyna się październik czas więc na kolejny odcinek naszego kujawskiego kalendarium.

Październikowe dni przez lata

przynosiły dni chwały

gdy Jagiełło sposobił się tutaj na Krzyżaków

czy zwycięski spod Koronowa wracał

były także dni smutne

pełne okrucieństwa w inowrocławskim więzieniu

wtedy kwiat obywateli miasta

ofiarami się stał polowania

hitlerowscy oprawcy bawili się nieludzko

w nocy cieniu

przeciwlotnicze rowy stały się bohaterskim cmentarzem

Po wojnie ekshumowani

spoczęli na wieki razem

 1

1904- w Inowrocławiu przy ulicy Fryderykowskiej ( obecnie
Królowej Jadwigi) otworzył księgarnię Stefan Knast.

1951- studia na PWST im. Ludwika Solskiego w Krakowie rozpoczęła inowrocławianka Maria Ciesielska, obecnie znana aktorka teatralna i filmowa.

2

1879- w Tarnowie urodził się Romuald Wilczek, prawnik, starosta inowrocławski w latach 1931-1939. Zmarł w 1948 roku w Inowrocławiu.

3

1939- hitlerowcy weszli do kościoła Zwiastowania NMP i aresztowali znajdującego się w konfesjonale ks. Kazimierza Tyczkę, który w dwa dni później został rostrzelany w lasku pod Rożniatami.

1980- o godzinie 12:00 zakończyli strajk pracownicy komunikacji miejskiej, Drukarni ZW CRS, Domgosu oraz część załóg PKS i HSG "Irena" w Inowrocławiu. solidaryzowały się z nimi inne zakłady i instytucje inowrocławskie.

4

1311- najstarsza informacja źródłowa o Ściborzu, gnieździe rodowym Mościców-Ostojów.

1410- na zamek inowrocławski przybył król Władysław Jagiełło, by stąd kierować dalszymi poczynaniami w wojnie z Zakonem.

5

1931- w Poznaniu zmarł Józef Siemianowski ( ur. 1866 ), dziennikarz społeczno- polityczny rodem z Szarleja. W okresie zaborów redagował m. in.broniący polskości "Głos Śląski" w Gliwicach. Później pracował w poznańskich redakcjach "Wielkopolanina", "Wiarusa Polskiego", i "Orędownika Wielkopolskiego".

1939- hitlerowcy aresztowali Władysława Koniecznego (ur.1885), ceglarza inowrocławskiego, od listopada 1938 roku posła na Sejm RP.

1946- w Warszawie zmarł Józef Adamski (ur. 1883 w Inowrocławiu ), adwokat, działacz społeczny.

był wiceprezesem Koła Adwokatów Rzeczypospolitej Polski.

6

1250- w  spisie dóbr kościelnych wymieniona została także wieś Tupadły w parafii Sławsko. Legenda jakoby nazwa "Tupadły" miała cokolwiek wspólnego z bitwą pod Mątwami (1666) mija się zatem z prawdą. ( choć na ostatnio odbytej konferencji naukowej prezes fundacji "Cuiavia" pan Aleksander Kośko potwierdził że na polach obok Tupadeł znaleziono pochówki z okresu tej bitwy z wieloma cięciami na kościach ofiar, co może wskazywać że jednak walki odbywały się także w pobliżu Tupadeł, mimo że sama bitwa miała miejsce dużo dalej na terenie dzisiejszych zakładów sodowych.

Może więc jednak ta nazwa wiąże się z tą bitwą- przyp. autora).

1973- w Strzelnie zmarł Wojciech Oźmina (ur.1875 ), działacz chłopski z Jacewa k.Inowrocławia. był posłem do Sejmu Ustawodawczego w 1919 roku.

7

1945-  Bydgoszczy zmarł Henryk Makowski ( ur.1880 ), założyciel Kujawskiej Wytwórni Win w Kruszwicy (1920 ), organizator Związku Winiarzy w Polsce.

1951- Pakość została włączona do powiatu inowrocławskiego.

8

1582- król Stefan Batory zatwierdził statut krawców inowrocławskich.

1909- w inowrocławiu urodził się Witold Włodzimierz Głowacki, doc. dr hab. nauk farmaceutycznych, autor prac z dziedziny historii farmacji.

9

1963- powstał Amatorski Klub Filmowy "Piast" w Inowrocławiu.

10

1895- w Mątwach otwarty został kościół ewangelicki

1939- w rejonie wsi Rożniaty rozstrzelany został przez hitlerowców Edward Jan Sowiński (ur.1906), kierownik szkoły Panny Maryi w Inowrocławiu.

11

1880- na zebraniu obywatelskim w poznańskim "Bazarze" powołano do życia Towarzystwo Czytelni Ludowych. Jego celem miało być' szerzenie pożytecznych, religijne uczucia ludu podnoszących i pouczających książek polskich i zakładanie bibliotek ludowych". W spisie czytelników powiatu inowrocławskiego w 1911 roku notowano blisko cztery tysiące osób.

1979- zmarł Edward Mańkowski ( ur.1903), dyrektor  Gimnazjum i Liceum im. Jana Kasprowicza w latach 1945-1951, później nauczyciel matematyki, fizyki i elektrotechniki w inowrocławskich szkołach zawodowych.

1980- powstał Międzyzakładowy Komitet Założycielski NSZZ "Solidarność" w Inowrocławiu. Funkcję przewodniczącego powierzono Edwardowi Durajowi. Wiceprzewodniczącym został Jan Wojciech Zieliński. 

12

1603-konsekracja kościoła franciszkańskiego w Inowrocławiu. Obecni byli m. in. starosta Andrzej Czarnkowski, kasztelan Krzysztof Kościelecki i gwardian Mateusz Studziński. 

1960- zmarł ks. Stanisław Grzegorz Handke ( ur. 1897), proboszcz parafii Zwiastowania NMP w Inowrocławiu. Doprowadził do przywrócenia romańskiego charakteru " Ruiny". 

1989- z inicjatywy ks. kan. Alojzego Święciochowskiego powstał Prymasowski Uniwersytet Ludowy w Strzelnie. w uroczystej inauguracji udział wzięli m.in. prymas Polski Józef Glemp orazMarszałek Senatu Andrzej Stelmachowski.

13

1846- urodził się Franciszek Przybyszewski, lekarz i działacz kulturalny, współtwórca Polskiego Towarzystwa Śpiewu w Inowrocławiu (1886) i długoletni jego prezes. Zmarł w 1922 roku w Inowrocławiu.

1941- w Broniewie hitlerowcy założyli obóz pracy dla Żydów.

14

1929- w Poznaniu zmarł dr Władysław Józef Łabiszewski (ur.1874), znany stomatolog inowrocławski.

1983- Janina Chrzuszczyńska, emerytowana nauczycielka języka polskiego w SP nr 2 w Inowrocławiu,w latach 60 kierownik Powiatowego Ośrodka Metodycznego, wyróżniona została medalem "Zasłużony Nauczyciel PRL".

15

1410- po zwycięskiej bitwie z Krzyżakami pod Koronowem wojsko polskie wkroczyło do Inowrocławia przyprowadzając ok. 300 jeńców z głównodowodzącym Michałem Kuchmiestrem      

1866- otwarto szpital w Pakości

1959- powstało inowrocławskie Towarzystwo Fotograficzne. Prezesem wybrano Zenona Kowalskiego.

1962- powstał inowrocławski oddział Kujawsko-Pomorskiego Towarzystwa Kulturalnego. 

16

1968- trzeci swój start olimpijski zaliczył wybitny polski trójskoczek, wielokrotny reprezentant kraju- inowrocławianin Jan Jaskólski.

1980- w Inowrocławiu powstał NSZZ "Solidarność" Pracowników Oświaty i Wychowania Okręgu Kujaw Zachodnich. Przewodniczącym został Henryk Łada.

1986- w Szczecinie zmarł Zdzisław Kazimierz Cerkaski (ur.1904), znany inowrocławski adwokat i działacz sportowy.

17

1898-burmistrz inowrocławski Ernest Hesse dokonał otwarcia Szkoły Panny Maryi.

1965- w Kościanie zmarł Marcin Strachanowski (ur.1900), długoletni komendant inowrocławskiego hufca harcerskiego, urzędnik Ubezpieczalni Społecznej ( Kasy Chorych) i Spółdzielni Mieszkaniowej "Zagroda", więzień obozów koncentracyjnych, działacz ZBOWiD-u. 

18

1872- urodził się Stanisław Stroiński, budowniczy, działacz narodowy i społeczny z Pakości, prezes tamtejszego gniazda Towarzystwa Gimnastycznego "Sokół". Zmarł w 1954 roku.

19

1901- w Inowrocławiu nastąpiło uroczyste otwarcie hotelu "BAST"

1971- w Gniewkowie zmarł Jan Milewski (ur.1893), znany tamtejszy kupiec, działacz społeczny, powstaniec wielkopolski.

20

1940- w obozie na Błoniach zmarł dr Józef Krzymiński (ur.1858), lekarz, społecznik i działacz polityczny. W okresie zaborów był jednym z przywódców społeczeństwa polskiego w Inowrocławiu. Posłował do parlamentu niemieckiego.Przewodniczył inowrocławskiemu "Sokołowi", pełnił też funkcję prezesa Związku Sokołów Wielkopolskich. był współzałożycielem "Dziennika Kujawskiego". W latach 1919-1928 sprawował urząd Prezydenta miasta.

 

1976- zmarł Stanisław Nickelmann, lekarz inowrocławski, specjalista chorób płuc, założyciel i długoletni kierownik Pogotowia Ratunkowego, działacz PCK.

21

1888- urodziła się Helena Szafran, dr hab., botanik, działaczka ochrony przyrody, związana z Uniwersytetem poznańskim. W latach 1937-1947 z przerwą w okresie okupacji, kierowała Państwowym Liceum Pedagogicznym w Inowrocławiu. Zmarła w 1969 roku w Poznaniu.

1919- Paweł Liedermann został burmistrzem Pakości.

22

1939- w więzieniu inowrocławskim miała miejsce słynna, okrutna "makabryczna noc", w czasie której zginęło 56 więźniów, wśród nich prezydent miasta Apolinary Jankowski, wiceprezydent Władysław Juengst

 

1979- uroczyste obchody 100- lecia Inowrocławskich Zakładów Sodowych

23

1788- gwardian Anicet Paszkiewicz założył w Pakości szkołę przyklasztorną

1912- w Niszczewicach urodził się Aleksander Rogalski, pisarz, krytyk literacki, profesor Uniwersytetu Adama Mickiewicza w Poznaniu.  

1945- zginął Wincenty Mucke (ur.1901), czołowy działacz Polskiej Partii Robotniczej w Inowrocławiu. Padł ofiarą rozgrywek międzypartyjnych.

1984- pierwsze miejsce w centralnym konkursie telegrafistek w Elblągu zdobyła Janina Błaszak z Urzędu Telekomunikacyjnego w Inowrocławiu.

24 

1901- zmarł Wilhelm Grunau, dyrektor i założyciel fabryki "Głogowski i Syn" w Inowrocławiu.

25

1255- w krzyżackim Orłowie spłonął młyn.

1967- w Warszawie zmarł Bazyli Sobieski (ur.1908), muzykolog, badacz muzyki ludowej, docent Uniwersytetu Warszawskiego, kierował Zakładem Muzyki Ludowej Instytutu Muzykologii.Był wychowankiem Gimnazjum Jana Kasprowicza.

26

1931- zmarł Juliusz Kisielnicki (ur.1878), znany kupiec i społecznik inowrocławski.

1971- w Warszawie zmarł Bolesław Rumiński (ur.1807), działacz polityczny i gospodarczy, wiceprzewodniczący Rady Państwa, minister przemysłu chemicznego, przewodniczący Rady Głównej i Zarządu Głównego NOT, jeden z czołowych organizatorów polskiego życia gospodarczego w okresie stalinowskim.Przyczynił się do wzniesienia Janikowskich Zakładów Sodowych.
Był wychowankiem Gimnazjum Jana Kasprowicza w Inowrocławiu.

27

1930- powstało Pakoskie Towarzystwo Wioślarskie.

28

1980- w Warszawie zmarł Marian Kryszak (ur. 1916), harcerz, w czasie okupacji komendant inowrocławskiego okręgu Szarych Szeregów.

29

1917- w Inowrocławiu przy ul. Pakoskiej oddany został do użytku okazały budynek seminarium nauczycielskiego,obecnie III LO.

1939- w Kopcach k.Strzelna hitlerowcy rozstrzelali ok. 30 Polaków ze Strzelna. Zwłoki zamordowanych przewieziono do lasu pod Cienciskiem i tam spalono.

30

1931- powstało pierwsze w Inowrocławiu muzeum.

31

1505- z dokumentu Aleksandra Jagiellończyka wynika, że do króla należały liczne wsie na Kujawach inowrocławskich, m.in. Orłowo, Jaksice, Broniewo, Niszczewice, Tuczno, Sławęcinek i Niemojewko.

1902- urodził się Tomasz Mazur, nauczyciel, kierownik Szkoły Powszechnej Nr 5, pierwszy po II wojnie światowej inspektor oświaty w Inowrocławiu. Zmarł w 1961 roku.      

1990- w Warszawie podpisano akt sprzedaży Zakładów Mięsnych w Inowrocławiu, które stały się pierwszym w kraju sprywatyzowanym przedsiębiorstwem państwowym. Prezesem powstałej spółki został dr Henryk Makowski, dotychczasowy dyrektor zakładu. Na temat przeprowadzonej prywatyzacji wydał też książkę, która cieszyła się sporą popularnością.