Marcowe Kalendarium Kujawskie

 1

1852- urodził się Józef Kazimierz Grosman, bankowiec, kupiec i działacz polityczny. Był dyrektorem Banku Ludowego. W latach 1903-1905 stał na czele Towarzystwa Gimnastycznego "Sokół" w Inowrocławiu. Walczył o prawa polityczne dla Polaków i występował w obronie języka polskiego.
Zmarł w 1919 roku w Obornikach Wlkp.
1941- w obozie koncentracyjnym Mauthausen zginął Stanisław Piotr Lachowski (ur.1885), mistrz drukarski, działacz narodowy. Przez 30 lat (1909-1939) pracował społecznie w Towarzystwie Gimnastycznym "Sokół".
1947- ukazał się pierwszy numer gazety "Ziemia Kujawska".

2

1878- urodził się Kazimierz Stankowski, ksiądz, działacz społeczny i narodowy. W 1908 roku założył w Inowrocławiu Towarzystwo kobiet "Zgoda", był głównym motorem poczynań Towarzystwa "Wyzwolenie", którego zadaniem była walka z plaga alkoholizmu. Zmarł w 1929 roku w Krotoszynie.

1958- w Champaign k. Chicago zmarł prof. dr Florian Witold Znaniecki (ur.1882), wybitny filozof, socjolog, profesor Uniwersytetu Poznańskiego. Pochodził ze wsi Świątniki na Kujawach.

1979- Szkoła Podstawowa nr 1 w Inowrocławiu ( dawna Szkoła Św. Wojciecha) otrzymała imię kpt. Pawła Cymsa.

 

3

1907- urodził się Stanisław Simon, rabin żydowski, autor pracy "Żydzi inowrocławscy za czasów Księstwa Warszawskiego" (1939).

    4

 

1894- w Pawłowie k.Gniezna urodził się Paweł Kazimierz Cyms, oficer Wojska Polskiego,dowódca kompanii gnieźnieńsko-wrzesińskiej w powstaniu wielkopolskim. Walnie przyczynił się do wyzwolenia wschodniej Wielkopolski i zachodnich Kujaw, w tym również Inowrocławia, spod panowania niemieckiego. Zmarł w 1948 r. w Bystrej.

1945- powołano Miejską Radę Narodową w Inowrocławiu.

1968- zmarł Ignacy Domański (ur.1906), nauczyciel języka polskiego w Gimnazjum Jana Kasprowicza, działacz kulturalny i regionalista.

1972- w Sao Paulo (Brazylia) zmarł dr Stanisław Wachowiak (ur.1890), ekonomista, pierwszy polski przewodniczący Rady Miejskiej w Inowrocławiu, w latach 1924-1926 wojewoda pomorski w Toruniu.

5

1957- w Ostrowie Wlkp. zmarł Antoni Serbeński(ur.1886), artysta malarz związany najdłużej z ziemią ostrzeszowską. W latach 1921-1923 uczył rysunku w gimnazjum inowrocławskim.

6

1921- w gmachu loży masońskiej przy ul. Solankowej( dom zniszczony przez hitlerowców w 1939 r.) odbyło się nadzwyczajne zebranie polskich wolnomularzy,na którym dr Wilhelm Warschauer z Inowrocławia został zastępcą Wielkiego Mistrza.

1958- w Brzegu (woj. opolskie) zmarł Wawrzyniec Lisiecki (ur.1875), działacz społeczno-polityczny, poseł na Sejm II Rzeczypospolitej (1922-1927).W 1924 roku protestował przeciwko projektowi ustawy o odebraniu uzdrowisku inowrocławskiemu charakteru użyteczności publicznej.

1986- w TVP wystąpił z koncertem inowrocławski zespół "Schola Cantorum Inovroclaviensis", zdobywca Harfy Eola na VIII Ogólnopolskim Przeglądzie Uczniowskich Kameralnych Zespołów Muzyki Dawnej w Kaliszu. Zespół prowadziła Danuta Szyma.

7

1886- w Inowrocławiu powstało Towarzystwo Pszczelarzy skupiające 40 hodowców.

1910- w Kościeszkach powstało pierwsze na Kujawach kółko włościanek. Kierowała nim Emilia Zakrzewska.

1945- powstało Towarzystwo Przyjaciół Nauki, Sztuki i Literatury w Inowrocławiu.

8

1819- w Kołudzie Wielkiej urodził się Jan Mittelstaedt, ziemianin, ekonomista, powstaniec wielkopolski z 1848 r. znany jest ze swych oryginalnych koncepcji polityki agrarnej. Zmarł w 1890 r. w Łodzi.     

1966- po raz pierwszy wystąpił przed publicznością zespół folklorystyczny "Kujawy" ze Sławska Wielkiego.Organizatorką i kierowniczką zespołu była Maria Patyk (ur.1924), znana nauczycielka i propagatorka kultury kujawskiej.

9

1231- książę Kazimierz Konradowic potwierdził własności norbertanek strzeleńskich. do klasztoru należały wówczas m.in. miasto Strzelno, kilkanaście wsi, kilka jezior( Pakoskie, Bronisławskie, Ostrowskie, Łojewskie), karczma i myto w Mątwach.

 

1337- przebywający na zamku inowrocławskim król Kazimierz Wielki otrzymał od Jana Luksemburskiego propozycję układu z Krzyżakami, w rezultacie którego Kujawy inowrocławskie i kasztelania kruszwicka powróciły do Polski.

1433- dyplom doktora nauk medycznych uzyskał Jan z Ludziska(ok.1400-ok.1450), wybitny humanista, pionier polskiego Odrodzenia.

10

1512- król Zygmunt Stary zwolnił mieszczan gniewkowskich od wszelkich podatków, z wyjątkiem czopowego i nowych ceł, na okres 7 lat.

1885- zmarł ks. Franciszek Pankau (ur.1812), proboszcz inowrocławski od 1851 roku.

11

1988- zmarł Edmund Grobelski (ur.1924), znany lekarz inowrocławski, dyrektor Sanatorium PKP. W latach 1961-1980 był prezesem KKS "Goplania".

12

1933- W Sokolni rozegrano zawody ciężkolekkoatletyczne z udziałem najlepszych drużyn wielkopolskich. W trójboju ciężarowym zwycięstwa odnieśli reprezentanci  inowrocławskiego "Sokoła", bracia Matuszewscy-Florian(1913-1985), trzykrotny mistrz i rekordzista Polski oraz Edmund(1909-1977), mistrz Polski, później znany działacz harcerski i przewodniczący Miejskiego Komitetu Kultury Fizycznej w Inowrocławiu. 

1942- hitlerowcy aresztowali Aleksandra Kaniepienia, komendanta komórki kolejowej ZWZ-AK przy węźle kutnowskim. W okresie śledztwa prowadzonego przez inowrocławską placówkę Gestapo przebywał w obozie na Błoniach.

13

1858- urodził się Józef Lenartowski, mistrz szewski, działacz społeczny, od 1888 r. związany z Inowrocławiem. W latach 1921-1929 był przewodniczącym Rady Miejskiej, a w 1926 r. wygrał plebiscyt na najpopularniejszego inowrocławianina. Zmarł w 1939 roku.

14

1900- urodziła się Stanisława z Męczyńskich kowalska, ceniona inowrocławska lekarka. Przez wiele lat prowadziła Stację Opieki nad Matką i Dzieckiem w przychodni przy al. Sienkiewicza 6. Zmarła w 1977 r. 

15

1893- urodził się Bolesław Krupiński, specjalista w dziedzinie górnictwa, profesor AGH i politechniki Śląskiej, w latach 1950-1953 wiceminister górnictwa. Jest patronem Inowrocławskich Kopalń Soli.  

1924- z inicjatywy Seweryna Szubargi powołany został do życia Klub Sportowy "Zdrój", będący poprzednikiem obecnej "Cuiavii" Inowrocław.

1953- zmarł Stanisław Droszcz (ur.1895 w Rojewie), znany fotograf inowrocławski, od 1921 roku właściciel firmy przy ul. Dworcowej 4a. Na kliszach fotograficznych uwiecznił wiele wydarzeń ważnych dla historii miasta.

16

1133- Jan Długosz zapisał, że Piotr Włast założył klasztor i wzniósł kościół w Strzelnie.

1940- zmarł Maksymilian Adam Gruszczyński(ur.1861), urzędnik, założyciel Towarzystwa Gimnastycznego "Sokół" w Inowrocławiu.

   17

1868- z inicjatywy dra Teodora Rakowskiego powstało Towarzystwo Pożyczkowe w Inowrocławiu.

1895- zmarł Władysław Aleksander Kościelski (ur.1818), słynny żołnierz, podróżnik, kolekcjoner. Był marszałkiem dworu tureckiego ( nosił przybrane nazwisko Sefer Pasza). Dorobił się olbrzymiej fortuny poprzez wykup akcji budującego się Kanału Sueskiego. W 1873 r. kupił wspaniały zamek Bertholstein w Styrii, gromadząc w nim bogate zbiory dzieł sztuki, broni, zegarków i kamieni szlachetnych. Pochodził z Szarleja.

1927- zmarł starosta strzeleński Karol Baliński ( ur.1884),kierował administracją powiatową od 1921 r.

1945- reaktywowano działalność Aeroklubu Kujawskiego. Prezesem został wybrany Remigiusz Jankowski.

18

1896- urodził się Jan Kłoś, pomocnik kupiecki, założyciel i pierwszy drużynowy pierwszej w Inowrocławiu drużyny harcerskiej. Zmarł w 1914 r. był synem Hipolita(1859-1922), znanego inowrocławskiego kupca i działacza narodowego.

1923- z okazji 30-lecia PPS członkowie i sympatycy tej partii zorganizowali w Inowrocławiu wielki wiec polityczny.

1929- w Inowrocławiu zmarł Filip Niklewski (ur.1850), mistrz cukierniczy, długoletni dyrektor Banku Ludowego.

19

1769- 97 konfederatów barskich zginęło podczas walk z Kozakami na terenie Pakości.

 

1893- w Padniewie k.Mogilna urodził się Józef Owczarski, oficer Wojska Polskiego. Uczestniczył w I wojnie światowej( stracił prawą rękę na froncie karpackim), dowodził kompanią młyńską w czasie powstania wielkopolskiego i przyczynił się do zajęcia dworca kolejowego w Inowrocławiu, brał udział w wojnie polsko-bolszewickiej w 1920 r. W latach międzywojennych służył w Wojsku Polskim. Zginął w 1940 r. w Katyniu.

1981- podczas sesji WRN w Bydgoszczy nie udzielono głosu zaproszonym przedstawicielom NSZZ"Solidarność". Protestujący działacze zostali siłą usunięci z sali obrad przez milicję. Brutalnie potraktowany został m.in. Michał Bartoszcze ze Sławęcina, znany działacz chłopski. Prowokacja bydgoska spowodowała kryzys polityczny w Polsce.

20

1368- pierwsza wzmianka źródłowa o Balczewie, które w średniowieczu było zwane również Baciszewem.

1616- do Pakości przybył ks. Wojciech Kęsicki, inicjator budowy Kalwarii, bodaj nasłynniejszy w dziejach miasta duchowny.

 

1890- w Inowrocławiu urodziła się Maria Janowska-Kopczyńska, śpiewaczka, solistka Opery Poznańskiej( sopran i mezzosopran). W repertuarze miała ponad 130 partii operowych i operetkowych. Zmarła w 1977 roku w Poznaniu.

21

1911- urodził się Zygmunt Kurek, zasłużony pedagog inowrocławski, podinspektor szkolny, działacz kulturalny, regionalista. Rejestrował na taśmie filmowej zwyczaje ludowe i ważniejsze wydarzenia, organizował kursy, prelekcje i sesje popularnonaukowe, głównie o tematyce historycznej. Zmarł w 1989 roku.

1920- powstało Kółko Rolnicze w Płonkowie.

1939- zmarła Maria z Sawickich Czabańska (ur.1859) fundatorka tablicy upamiętniającej śmierć powstanca Wojciecha Kwiatkowskiego. Tablica istniała w latach 1934-1939.

1969- zmarła Maria Borucka (ur.1905), nauczycielka historii i dyrektorka (1946-1961) II LO im. Marii Konopnickiej w Inowrocławiu.

22

1848- w Strzelnie Polacy odebrali władzę niemieckiemu burmistrzowi, a w wielu innych miejscowościach kujawskich usunięto pruskie symbole narodowe.

1925- urodziła się Marta Stebnicka-Kern, w latach 1937-1939 uczennica Gimnazjum Marii Konopnickiej w Inowrocławiu, po wojnie znana aktorka Teatru Starego i profesor PWST im. Ludwika Solskiego w Krakowie. 

1934- w Inowrocławiu zmarł Antoni Grzymała-Łagiewski (ur.1844), ostatni weteran powstania styczniowego.

23

1472- pierwsza wzmianka źródłowa o Janikowie.  

1864- w Jaksicach aresztowany został przez policję pruską Bartłomiej Nowak ps. Bartek (1823-1890), chłopski przywódca powstania styczniowego na Kujawach, zwolennik powszechnego zrywu chłopskiego. Pochodził z Jaksic.

1926- Roman Kaźmierczak otworzył drogerię w Inowrocławiu, mieszczącą się w domu na rogu ul. Toruńskiej i ul. Królowej Jadwigi.

24 

1945- w Dziekance pod Gnieznem zmarł ks. kan. Piotr Fibak (ur.1880), proboszcz szadłowicki i dziekan gniewkowski, więzień obozów hitlerowskich.

25

1888- w Koronowie urodził się Bogdan Gabriel Gordon, ksiądz proboszcz parafii św. Mikołaja w Inowrocławiu, społecznik. Zmarł w 1926 r.

1968- w Sydey zmarł Alfred Emeryk Poniński (ur.1896 w Kościelcu Kuj.), prawnik, politolog, historyk. był pracownikiem polskich służb dyplomatycznych w Berlinie,Brukseli,Paryżu,Moskwie, Bukareszcie, Ankarze, Stambule, a w latach1943-1945 ambasadorem RP w Pekinie.

1983- na największym inowrocławskim osiedlu mieszkaniowym Rąbin erygowana została parafia pw. Błogosławionej Jadwigi.

26

1897- w Sławsku Wielkim urodził się Wojciech Głuszek, od 1930 r. proboszcz w Raczkowie k.Wągrowca, w latach1940-1945 więzien hitlerowskich obozów koncentracyjnych, po wojnie duszpasterz w Stanach Zjednoczonych. Jest  najstarszym członkiem Stowarzyszenia Wychowanków Gimnazjum i Liceum im. Jana Kasprowicza w Inowrocławiu. 

27

1891- w Krotoszynie urodził się Edmund Lemm, dr weterynarii, w latach 1926-1939 dyrektor rzeźni miejskiej w Inowrocławiu. Zginął w 1945 r. w obozie koncentracyjnym Nauengamme k.Hamburga.

1905- doroczne spotkanie delegatów gniazd Towarzystwa Gimnastycznego "Sokół" podjęło znamienną uchwałę wzywającą do organizowania stałych lekcji literatury, historii i geografii ojczystej dla młodzieży pracującej.

1990- na miano wydarzenia kulturalnego zasłużyło widowisko sceniczne związane z promocją ksiązki Barbary Wachowicz pt."Czas nasturcji", poświęconej Janowi Kasprowiczowi. Impreza odbyła się w sali koncertowej PSM im. Juliusza Zarębskiego. Obok autorki udział wzięli nauczyciele i uczniowie I LO im. Jana Kasprowicza w Inowrocławiu.

28

1867- urodził się Zygmunt Zakrzewski, numizmatyk, historyk i archeolog. W "czasach pruskich" pracował w cukrowniach w Kruszwicy i Pakości, a w 1919 r. był pierwszym polskim starostą powiatu strzeleńskiego. Zmarł w 1951 r. w Krakowie.

29

1908- w Pakości powstało Towarzystwo Kołowników"Bywaj", jego członkiem był m.in. Franciszek Heinich, mistrz województwa poznańskiego w kolarstwie.

1923- w Inowrocławiu powstała firma budowlana Franciszka Dźwikowskiego.

1989- zmarła Helena Jabłońska, współzałożycielka i długoletnia nauczycielka (1947-1976) Państwowej Szkoły Muzycznej w Inowrocławiu.

30

1268- pierwsza wzmianka źródłowa o Wielowsi k.Gniewkowa.

1919- w Inowrocławiu powstało Towarzystwo Zjednoczonych Przemysłowców.

1973- zmarł Jan Bratek-Dąbrowski (ur.1886), kupiec, działacz polityczny, prezes Stronnictwa Narodowego w Inowrocławiu.

31

1938- Kruszwicę z okręgiem wyłączono z powiatu mogileńskiego i włączono do powiatu inowrocławskiego. Upadła koncepcja utworzenia osobnego powiatu kruszwickiego.

1955- I nagrodę na Ogólnopolskim Festiwalu Amatorskich Zespołów Teatralnych w Białymstoku zdobył zespół Powiatowego Domu Kultury w Inowrocławiu, który zaprezentował sztukę Leona Kruczkowskiego "Juliuszi Ethel" w reżyserii Leona Witta.

1957- W Opolu zmarła Teresa Marta Panieńska (ur.1869), działaczka kulturalna, nauczycielka śpiewu, publicystka i poetka.Propagowała folklor wielkopolski,kujawski i śląski.W 1904 r. założyła w Inowrocławiu czytelnię dla kobiet, a w 1929 r. wydała przewodnik " O Kujawach i Inowrocławiu".

1985- w I LO im. Jana Kasprowicza rozegrano turniej juniorów w ramach I Memoriału Józefa Bączkowskiego. Odsłonięto tablicę pamiątkową ku czci Profesora.