Historia Inowrocławia w obrazach

Dzieje naszego miasta są bardzo bogate, obfitują w wiele często dramatycznych wydarzeń i warto by było pokusić się o wydawnictwo, które by to zaprezentowało oraz o jakąś stałą wystawę, gdzie można by to oglądać i przypominać proponując wszystkim odwiedzającym ciekawą lekcję historii Inowrocławia i regionu.
Malowidła na murze Teatru Letniego nawiązują do kilku ważnych wydarzeń w dziejach miasta, ale można pokazać o wiele więcej.
Można rozpisać konkurs na przedstawienie najważniejszych, najciekawszych wydarzeń w dziejach miasta podając tematy, ale technikę wykonania pozostawić do wyboru twórcom.
Marzy mi się akcja na szeroką skalę, współpraca ze szkołami plastycznymi, artystami zawodowymi, amatorami, wszystkimi zdolnymi i zainteresowanymi tematyką ludźmi.
Efekty takiej akcji mogą przynieść wspaniałe owoce i przyczynić się do popularyzacji historii miasta oraz jego promocji.
Wystawienie takich prac w specjalnie utworzonej dużej, łatwo-dostępnej galerii oraz wydanie albumu z najważniejszymi wydarzeniami w dziejach miasta, opisanymi w odpowiednio dobranych wierszach wydaje się być doskonałą propozycją do pokazania historii Inowrocławia i jego promocji.

 

Przed i w czasie malowania muralu pisałem w kilku postach co można przedstawić na obrazach z dziejów miasta.

Pokazuje mural swoje obrazy

Mogło być jeszcze ciekawiej, bez urazy

Gdyby w kościele ściana runęła

Historia by wróciła, widzów za serce ujęła

Można to jeszcze pokazać, wyjaśnić

I innymi wizjami niepamięć rozjaśnić

Do przepowiedni Jadwigi nawiązać

Jagiełłę z miastem znowu powiązać

Przysięgę na rynku ponownie królowi złożyć

Kujawskie serca pod jego nogi położyć

Lub oko zawiesić na takim widoku

Jak król dzieli łupy i decyduje o krzyżackich

więźniów następnym kroku

Gród średniowieczny mógłby się przypomnieć

A Kazimierz założyciel z obłoku na niego spojrzeć

Inowrocławski Łokietek z rozpostartymi orlimi skrzydłami

zagarniający do gniazda pisklęta z polskimi rodowodami

Na rynku ratuszowa wieża Wielkiego Kazimierza

Wszystko co się wtedy dzieje do Kujaw zmierza

Czarne dymy nad miastem w 1431 roku

Relikwie Św. Wojciecha słuchające dudniących nad sobą kroków

Wielka to przeszłość, którą mural pokazać może

Powstańcze walki, rzeź w więzieniu

Harcerskie akcje z duszą na ramieniu

Na ile miejsca na murze stanie 

Artyści mogą wykonać swoje dziejowe zadanie

Knasta podręcznik polskiego dla Niemców pisany

I patriotyzm niemal każdej polskiej bramy

Rzymskie tężnie na początku naszych wieków

I myśl: czy to w ogóle możliwe człowieku

Sporo jeszcze pustki na teatralnym murze 

Można ją zapełnić wielkimi wydarzeniami

Nieistniejących budowli malarskimi zdjęciami

A może popuścić wodze fantazji

I pokazać Inowrocław naszej wyobraźni.

***

Co na murze znaleźć się może? 

Tężnie rzymskie w bursztynowym kolorze

Panorama średniowiecznego grodu

Nasz przekaz do całego narodu

Postać księcia Kazimierza nad miastem wzniesiona

procesów krzyżackich historia szalona

Królowa Jadwiga jak Kasandra przepowiada

I Św. Wojciech pod posadzką kruchty kości składa

Ratuszowa wieża symbol miasta

Rynek największy na terenie państwa

Łokietka na zamkowym placu dorastanie

I misja całego państwa zostania panem

Przysięga na rynku wodzowi wielkiemu

Ratunek na noteckim brodzie przyniesiony Sobieskiemu

Jak by nie było wybawcy całej Europy

Przyznacie, na dobre prowadzę was tropy

Na naszym błoniu gehenna obozowa

Więzienna zbrodnia hitlerowców pokazana od nowa

Jeszcze kościół Św. mikołaja  do wieży przytulony

Po pożarach w innym miejscu wzniesiony

To najważniejsze miasta historii obrazy

O których Mural na pewno marzy.

 Dzisiaj postaram się przypomnieć nieco szerzej najważniejsze wydarzenia w dziejach Inowrocławia.
II wiek naszej ery wielkie emporium handlowe na terenie dzisiejszej Kruszy Zamkowej, w tym samym okresie wielka salina z tężniami do produkcji soli odkryta całkiem niedawno w Inowrocławiu (Rąbin) i wiele innych śladów osadnictwa Celtów i późniejszych z czasów wpływów Imperium Rzymskiego w Inowrocławiu i okolicy.
1185 rok pierwsza wzmianka pisana o Inowrocławiu w dokumencie księcia mazowieckiego i kujawskiego Leszka, syna Bolesława Kędzierzawego.
 
Złoty okres średniowiecza i tu wiele ważnych wydarzeń związanych z miastem.
1230 r Inowrocław zostaje stolicą Księstwa Kujawskiego i rezydencją księcia Kazimierza I Konradowica zwanego Kujawskim.
 
1237 r (1238) Konradowic nadaje prawa miejskie Inowrocławiowi( na prawie magdeburskim), sprowadza Franciszkanów, nadaje im ziemię, buduje klasztor i kościół, powierzając im  także prowadzenie kancelarii książęcej.
 
1239 rok najazd księcia pomorskiego Świętopełka, wielki pożar i zniszczenie miasta.
1260/61 na zamku inowrocławskim przychodzi na świat Władysław Łokietek, przyszły król jednoczący pod swoją koroną rozbite dzielnice.Tu spędził dzieciństwo i pobierał pierwsze nauki.
 
1267 rok umiera książę Kazimierz.
1321 r w kościele Św, Mikołaja następuje ogłoszenie wyroku sądu papieskiego, który nakazywał Zakonowi Krzyżackiemu zwrócić Polsce Pomorze Gdańskie.
 
1327 rok Kujawy i Inowrocław przechodzą w skład Korony, pod bezpośrednią władzę króla Władysława Łokietka.
1332 r najazd Krzyżaków na miasto, zajęcie Inowrocławia i okupacja do 1337 roku.
1337 rok układy Kazimierza Wielkiego z Wielkim Mistrzem Dietrichem von Altenburg w sprawie zagarniętych Kujaw i Inowrocławia
1343 r podpisanie układu kaliskiego z Krzyżakami na łące koło Wierzbiczan i Murzynna w pobliżu Inowrocławia zapewniającego zwrot Polsce całych Kujaw.
 
1398 rok królowa Jadwiga pertraktuje W Inowrocławiu z delegacją Krzyżaków, o zwrot ziemi dobrzyńskiej i Żmudzi i przepowiada im wielką klęskę z ręki swego męża.
 
1409 rok król Władysław Jagiełło spotyka się na zamku w Inowrocławiu z wysłannikiem Wielkiego Księcia Litwy Witolda i podejmuje decyzję o świętej wojnie z Zakonem.
1410 r zbrojny wypad załogi inowrocławskiego zamku na wsie i grody Krzyżackie i spalenie ich zapoczątkowuje wojnę z Krzyżakami i odwraca uwagę od przeprawiających się przez Wisłę wojsk Jagiełły, tak się zaczyna bitwa pod Grunwaldem.....
 
Po bitwie Jagiełło nadciąga z całym obozem do Inowrocławia, stąd udaje się na dziękczynną pielgrzymkę do Poznania, tutaj wraca,stąd wysyła wojska pod Koronowo, tu decyduje o losie więźniów i dzieli łupy.
W 1425 roku 31 maja na rynku społeczność Inowrocławia spontanicznie złożyła przysięgę na wierność królowi Władysławowi, królowej Zofii i ich następcom.
1431 rok najazd Krzyżaków na miasto, wielki pożar i spalenie wszystkich miejskich archiwaliów.
1450 rok król Kazimierz Jagiellończyk odnowił prawa miejskie Inowrocławia, nadał mieszczanom nowe przywileje oraz przyznał miastu darmowy wyrób w lasach królewskich na odbudowę miasta.
1480 rok na inowrocławskim rynku spalono publicznie ks. Macieja za udział w ruchu husyckim.
1628 rok miasto nawiedziła straszna zaraza, morowe powietrze i klęska głodu, co spowodowało że liczba mieszkańców zmniejszyła się o połowę.
1655- 1660 r najazd szwedzki i zniszczenie zamku książęcego
 
W 1656 roku przebywał w Inowrocławiu Karol Gustaw
1666 rok najstraszniejsza, najbardziej krwawa bratobójcza bitwa ( domowa) w historii Polski
podczas rokoszu księcia Jerzego Lubomirskiego przeciwko królowi Janowi Kazimierzowi
Wojska królewskie pod dowództwem przyszłego wybawiciela Europy, Jana Sobieskiego ponoszą druzgocącą klęskę, hetman uciekając z pola bitwy niemal cudem ratuje życie, a zwycięscy masakrują nawet zwłoki poległych przeciwników.Pola nad Notecią i sama rzeka spłynęły strugami przelanej krwi najlepszych żołnierzy Rzeczypospolitej.
 


1773 rok kolejny wielki pożar w dziejach miasta, spłonęło 160 domów.
1882 rok płonie kościół Św. Ducha i szpital
1812 rok w drodze na Moskwę gościł w Inowrocławiu cesarz Francji Napoleon Bonaparte, stacjonował w zajeździe " Pod Czarnym Orłem"
 
1840 r powstała pierwsza drukarnia w mieście
1848 r walki o koszary zajęte przez pruskie wojska i próba wyzwolenia miasta
1873 rok uruchomiono warzelnię i kopalnię soli oraz rozpoczęto budowę inowrocławskiego węzła kolejowego
1874 rok w inowrocławskim gimnazjum powstało tajne kółko literackie młodzieży polskiej"
Wincenty Pol"
1875 r zawiązanie spółki Solanki Inowrocław i budowa pierwszego budynku uzdrowiska.
1878 r na polecenie władz pruskich została rozebrana 7 piętrowa ( 38 m ) wieża na rynku
symbol polskiego gotyku.
 
1879 rok powstała pierwsza gazownia prywatna i fabryka sprzętu i maszyn rolniczych
1880 r uruchomiono fabrykę sody w Mątwach
1883 r wybuchła w mieście epidemia cholery, w czasie której zmarły 593 osoby, około 8% całej ludności
1884 rok powstało  Polskie Towarzystwo Gimnastyczne "Sokół"
1898 r powstało tajne Towarzystwo Tomasza Mana
1909 rok wielka katastrofa w kopalni soli, z powodu zawalenia się chodników i korytarzy w kopalni zapadła się północna ściana kościoła Zwiastowania NMP w Wielki Piątek, 9 kwietnia
 
1912 rok uruchomiono linię tramwajową
 
1914 r wybuch I wojny światowej i powołanie wielu mieszkańców Inowrocławia do armii pruskiej
1919 rok wybuch Powstania Wielkopolskiego, krwawe walki i wyzwolenie miasta 6 stycznia
15 kwietnia 1919 rok wybór pierwszego polskiego prezydenta miasta dr. Józefa Krzymińskiego
1921 r dwutygodniowy strajk kolejarzy
1924 rok uruchomiono hutę szkła "Irena" i szyb kopalni przy ul.Poznańskiej
1926 r krwawa rozprawa policji z demonstracją robotników
1927 r trzytygodniowy strajk pracowników huty szkła
1930 r otwarto Publiczną bibliotekę Miejską, odsłonięto pomnik Kasprowicza
1931 r utworzone zostało muzeum Regionalne Kujaw Zachodnich
1932 r powstał Aeroklub Kujawski
1933 r dokonano otwarcia lotniska cywilnego 24 IX
1935 r strajk głodowy 20 bezrobotnych- byłych powstańców
1936 r 4 V odbyła się demonstracja bezrobotnych, w czasie której zostało rannych kilku robotników i policjantów
1937 r głodówka 42 bezrobotnych  w muszli koncertowej
1939 rok wybuch drugiej wojny światowej, bohaterska obrona młodzieży i pospolitego ruszenia w Szkole Wydziałowej 8 IX
22 X hitlerowcy zamordowali w inowrocławskim więzieniu 56 polskich działaczy podczas tzw. "krwawej nocy"
1940 r w hitlerowskim obozie koncentracyjnym na Błoniu zmarł pierwszy prezydent Inowrocławia Józef Krzymiński
 
1941 r w kościele Św. Mikołaja pod posadzką w bocznej kruchcie zostały ukryte relikwie Św. Wojciecha. patrona Polski przywiezione do Inowrocławia przez Urbana Thelena, żołnierza Werhmachtu, a jednocześnie katolika i organistę.Tutaj przetrwały wojnę i zostały ocalone.
 
1945 r 21 I Armia Radziecka wyzwoliła Inowrocław
To większość ważniejszych wydarzeń od pierwszego osadnictwa do zakończenia drugiej wojny światowej, w nowożytnej historii też znalazło by się parę ciekawych zdarzeń wartych upamiętnienia, myślę że warto pokusić się o realizację takiego pomysłu.
Z powojennej historii chciałbym przypomnieć dwa smutne wydarzenia, jedno z nich wręcz tragiczne:
Pierwsze to, zniknięcie z inowrocławskich ulic bimby, czyli naszych tramwajów- ostatnie kursy w Sylwestra 1962 roku i druga, porażająca, zatopienie, zlikwidowanie jednej z najpiękniejszych kopalni na świecie w 1986 roku.
Krótkie miejskie kalendarium wierszem, podróż po dziejach: 

Askaukalis na  Szlaku Bursztynowym

Tężnie, warsztaty, słone dziedzictwo

Ciągnące karawany ciągle z towarem nowym

Targowa osada i warzelnia soli

 Świątynia z diabłami w kamieniu

Tu na Kujawach zaczęło się wszystko

W średniowieczu wyrosły potężne mury

Książęcy zamek, klasztor, kościoły

Koniec drzemania w cieniu

Królowe Jadwiga i Zofia jak dwa anioły

Stąd Łokietek na króla wyrasta

W procesie wyrok Krzyżaków tu dosięga

Przepowiednia Jadwigi po latach się wypełnia

Choć ciągle rosła ich potęga

Władysław rozbija krwiożerczego gada

Król ciągle wraca do tego miasta

Potop, pożary, bieda, zaraza

Chciały to miejsce z mapy wymazać

Poczerwieniały krwią Noteci fale

Znowu Szwedzi i wojna nie kończy się wcale

Płomienie trawią domów wiele

Kościuszko jednak daje nadzieję

Napoleon podsyca płomień wolności

Pod Czarnym Orłem u nas zagościł

Znowu zabory, rządzą Prusacy

Wiosenna odwilż prowadzi na koszary

Rodzi się kujawski wieszcz

Styczeń znowu dodaje chwały

Siła soli odradza miasto

Wilkoński park niezwykły zakłada

Na rynku symbol polskości pod nogi upada

Rosną fabryki jak drożdżowe ciasto

Zmazać próbuje to cholera

Na rynku pojawia się Germania

Lecz kręci się rozwoju karuzela

Wykluwa się Sokół, w przestworza szybuje

Wyniosłą wieżę widzi nad miastem

Polskie fluidy czuje też w Baście

Bank Ludowy, gazownia, Szkoła Wydziałowa

Wielka Synagoga, przy niej każda budowla się chowa

Kopalnia rabunkiem się denerwuje

Zapada się ziemia

Nawet nad kościołem litości nie czuje

Bimba wyjeżdża na ulice

Cyms wyzwala kujawską stolicę

Głodówka,demonstracje, rozruchy

Wojna przynosi kolejne zniszczenia

Znów walki o wolność trzeba się uczyć

Hitlerowcy w ruinę obracają miasto

Nie ma przebaczenia

Obozy, represje, krwawa niedziela

Wywózki do lasów

Rozkręca się terroru karuzela

Zimowy styczeń wolność przynosi

Na gruzach miasto o przyszłość prosi

Rozpoczyna się nowa era inowrocławska

Przemysł, inwestycje, sanatoria w Solankach

Wyrastają osiedla mieszkaniowe

Potem kryzys, wyblakły perspektywy nowe

Tężnie stają się nową ozdobą

Unia Europejska daje szans wiele

Centrum staje w piękności szranki

Zapachowe Ogrody kuszą jak mogą

Miasto jest atrakcją nie tylko w niedzielę

Palmiarnia, pijalnia wód i Kujawska Chata

Plączą się wszędzie alejki spacerowe

Koncerty, widowiska, imprezy plenerowe

Przyciągają turystów nie tylko podczas lata

Wielkie projekty są jeszcze potrzebne

Skończą się dla miasta lata zgrzebne

Może gorące źródła, skansen rzymskiej osady

Zmartwychwstała kopalnia soli

To są pomysły nie od parady

Od samych marzeń aż głowa boli

Miniatura średniowiecznego grodu

Książę Kazimierz się tam pokaże

Król Władysław obok Jadwigi na rynku

Zaskoczone zmianami twarze

Parkingi pełne autokarów

Turyści przyjeżdżają jak na wyścigi

To już jest miasto nowego wymiaru

Choć nadal gród Królowej Jadwigi.

Ja ze swojej strony postarałem się już o przedstawienie najciekawszych wydarzeń z dziejów naszego miasta w wierszach. Można je poczytać na stronicach tych "Kronik".
Spróbuję jeszcze pewnie zebrać najciekawsze i pokazać je w jednym poście o najważniejszych wydarzeniach w dziejach naszego miasta, choć już w różny sposób to pokazywałem i pojedynczych wierszach  i w kilku, czy kilkunastu pokazujących historię miasta.
U dołu przedstawię kilka obrazów z historii Polski co pozwoli Wyobrazić sobie jak może wyglądać nasza inowrocławska galeria.

 Zaprowadzenie chrześcijaństwa R.P.965       
 Jan Matejko 1889 rok

 Bitwa pod Grunwaldem                          
 Jan Matejko 1878 rok

 Bitwa pod Warną                                      
Jan Matejko 1879 rok

Stańczyk w czasie balu na dworze królowej Bony wobec utraconego Smoleńska
Jan Matejko 1862 rok

 Hołd pruski
Jan Matejko 1882 rok

 Unia lubelska
Jan Matejko 1869 rok

 Bitwa pod Kirholmem
Wojciech Kossak 1925 rok

 Obrona Częstochowy
January Suchodolski 1846 rok

 Szarża husarii polskiej w bitwie pod Wiedniem
Józef Brandt 1873 rok

 Uchwalenie Konstytucji 3 maja
Kazimierz Wojniakowski 1806 rok

 Rejtan- Upadek Polski
Jan Matejko 1866 rok

 Kiliński
Juliusz Kossak 1893 rok

Panorama racławicka
Wojciech Kossak, Jan Styka 1894 rok

I na koniec próbka naszej kroniki w obrazach

Średniowieczne miasto wielkim murem otoczone

Twierdza, której głębokie fosy broniły

Trzy potężne zamczyste bramy

Wielki Rynek, handel królewskiemu oku miły

Sukiennice, ważnica,sądy, które w całym regionie rozstrzygały

Zamek, klasztor,szpital, kościoły, prestiż nie mały

Utwardzone, szerokie trakty, stragany, kamienice

Tak Kazimierz zaplanował swoją stolicę.

 Jak wielki urbanista to zaprojektował

Wielki przestronny Rynek nie powstydziłby się Europy

Książę gród do wielkiej przyszłości szykował

Siatka ulic, umocnienia, kawał dobrej roboty

Zamek, klasztor i przy boku Franciszkanie

Kancelaria, pertraktacje, układy, wywiad to dla nich zadanie

Kontrowersyjne unie to tylko polityka

Osłabienie wrogów, przyszłość kraju, taktyka

Skrzywdzony, błędnie oceniany, nie doczekał chwały

A szkoda w wielkość miasta miał wkład niemały.

Mały wzrostem

O pseudonimie śmiesznym

Wielki duchem i uporem

Do zjednoczenia Polski doprowadził

Rodowity inowrocławianin

Został królem z wielkim splendorem

Tu na zamku się urodził i wychował

Czy jakiś ślad w mieście o tym się zachował?

Może warto to pokazać, wykrzyczeć

Nie można w takich sprawach milczeć.

Znowu po wiekach u Św. Mikołaja się spotkali

W tej historycznej pięknej inowrocławskiej sali 

Krzyżacy, Polacy,prokuratorzy, biskupi, Jadwigi zjawa

Przedstawiono widowisko: ni sen to ni jawa

Zakonnicy zarzuty wielkie usłyszeli

Do roli rycerzy Maryi przecież nie dojrzeli

Choć wyrok był skazujący

Zwrot ziem Polsce nakazujący

Zakon do wyroków się nie stosował

Wolę sądów, papieża ignorował

Całe wieki potrzebne były

By bestie butę swą zgubiły.

Jan Kazimierz, Sobieskiego jazda pancerna, wielkie siły

Ruszyli rozbić rokosz królewskiemu sercu nie miły

Idą spokojnie do przodu, pewni swego

Przed nimi Noteć i bród głęboki do tego

Beztroska przeprawa szyki złamała

Ciężka jazda w nieładzie, dowódcy nie miała

Za wzgórzem konfederaci czekają przyczajeni

Zatrzymani pancerni własne oddziały wdeptują do ziemi

Pod końskie kopyta gęsto padały ciała

Zawzięte szable nie znały pardonu

Odcięta armia pomocy nie miała

Ostrza jak tasaki w rzeźni nie przepuściły nikomu

Cięcia raz za razem, zwłoki ćwiartowane

Nie będzie nikt szlacheckich swobód odbierał. Amen.

Braterska krew strugami spływała

Nurty Noteci czerwienią zmąciła 

W kujawską ziemię wsiąkać już nie chciała

Gromadzona nienawiść złe siły wyzwoliła

Najlepszych żołnierzy Czarnieckiego pełnych zasług i chwały

Bohaterskie piersi zamiast do orderów

na żer dla wron i kruków wystawione zostały

Najkrwawsza w historii Polski bitwa

W dodatku w bratobójczym wydaniu

Rozrąbane ciała pokotem leżały

jak zające po wielkim polowaniu

Wielki wódz i późniejszy bohater katolickiej Europy

Zmykał z pola bitwy jak wystraszony szarak

wysoko podnosząc stopy

Lubomirski zwycięstwa nie wziął między cnoty

Wcześniej Ojczyźnie wielkie wiktorie  przynosił

Własną krwią brocząc obficie

Teraz bratnią krew najlepszych żołnierzy Rzeczypospolitej wytoczył

Odbierając im życie

Przerażony jatką wkrótce ukorzył się przed królem przygnębiony

Do dziś pewnie prosi o modlitwę, przebaczenie i dzwony

Za Jana Kazimierza też modlić się wypada

Otoczony swym wojskiem

stał bezradnie patrząc jak jego armia pada

Czy musiało się to wydarzyć na noteckim brodzie?

Zanim znowu podniesiesz rękę na brata zastanów się narodzie

Postawmy poległym kapliczkę w polu nad Notecią

Wokół park czerwony symbolizujący krew przelaną

Niech krwiożercze kruki już nigdy się nie zlecą

A Polacy żyją w zgodzie, szanują wolność i Ojczyznę kochaną.