Majowe kalendarium

Od dzisiaj rozpoczynam publikowanie w postach ciekawszych wydarzeń dotyczących Inowrocławia i regionu w poszczególnych miesiącach poprzez wiele lat historii Kujaw.
Warto wiedzieć co się działo na naszej ziemi, kto stąd pochodzi itd.
Wybór wydarzeń jest oparty na Kalendarium Kujawskim Edmunda Mikołajczaka.

1 maja

1893 r - W Inowrocławiu urodził się Stanisław Bogusławski, artysta malarz.Tworzył głównie krajobrazy o tematyce poznańskiej.Zmarł w 1963 roku w Poznaniu.

1935 r -do inowrocławskiego uzdrowiska przybył na kurację słynny biegacz, medalista olimpijski, Janusz Kusociński.

1954 r - zmarł Jan Wołyński (ur. 1886 ) długoletni prowizor w aptece "Pod Lwem" przy ul. Królowej Jadwigi. W czasie okupacji dostarczał leki dla więźniów obozów na Błoniach i w Dachau.

2

1907 r - w Łomży urodziła się Helena Biruta z Milczewskich Kłosiowa, nauczycielka języka polskiego. Przez blisko35 lat pracowała w Gimnazjum Marii Konopnickiej w Inowrocławiu.

W czasie okupacji kierowała w Łomży grupą łączniczek Armii Krajowej.

1975 r - w Mątwach rozpoczęto budowę nowych zakładów sodowych, popularnie nazywanych "Mątwy II"

3

1886 r - w lokalu Piotra Wituskiego przy ul. Królowej Jadwigi 16 utworzono Polskie Towarzystwo Śpiewu.

1945 r -w ogólnopolskich biegach przełajowych w Warszawie, uważanych za pierwsze po wojnie mistrzostwa kraju, zwyciężył Franciszek Nadolski ( ur. 1919 ) z ZWM " Cuiavia" Inowrocław.

Po zakończeniu kariery sportowej był znanym działaczem sportowym.

Zmarł w 1968 roku w wyniku poparzeń, jakich doznał podczas ratowania płonącego magazynu klubowego.

1990 r - w lesie w rejonie leśnictwa Kurzabiela k.Strzelna odsłonięto obelisk upamiętniający męczeńską śmierć ks. Mariana Wydłuby, proboszcza markowickiego rozstrzelanego w 1939 roku.

4

1875 r - założona została spółka akcyjna Wilkoński-Triepcke-Hoeniger pod nazwą "Solanki Inowrocławskie".

1936 r - w Inowrocławiu doszło do demonstracji bezrobotnych, rannych zostało kilku robotników i policjantów.

5

1519 r - właściciel Pakości Andrzej Krotowski otrzymał przywilej organizowania jarmarków.

1809 r - korpus wojsk austriackich, po nierozstrzygniętej bitwie raszyńskiej, wtargnął na Kujawy i zajął Inowrocław.

1988 r - w Inowrocławiu oddano do użytku zespół sanatoriów dla kombatantów.

1990 r - Roman Bartoszcze , znany działacz chłopski ze Sławęcina pod Inowrocławiem został prezesem PSL.

6

1907 r -w Pleszewie urodził się Roman Zientarski, długoletni proboszcz parafii Zwiastowania NMP   w Inowrocławiu ( 1961-1984 ) kanonik gremialny Kapituły Kolegialnej w Kruszwicy.

7

1868 r - w Łojewie urodził się Stanisław Przybyszewski, słynny pisarz, publicysta i tłumacz, czołowa postać Młodej Polski.

1984 r -zmarł Alojzy Drzewiecki (ur.1924 r w Inowrocławiu ) pianista, współorganizator i nauczyciel inowrocławskiej szkoły muzycznej, wieloletni prodziekan Wydziału Instrumentalnego Akademii Muzycznej im. Ignacego Jana Paderewskiego w Poznaniu.

8

 

1401 r - zmarł książę Władysław Opolczyk, w latach 1377-1390 władca m.in. ziem inowrocławskiej i gniewkowskiej.

1920 r - 59 Pułk Piechoty Wielkopolskiej z Inowrocławia wkroczył do Kijowa

1969 r - mistrzostwo Bydgoszczy na żużlu wywalczył Zbigniew Chałupczak z inowrocławskiej " Cuiavii".

9

1941 r -w obozie koncentracyjnym w Mauthausen zginął o. Józef Cebula( ur. 1902 ) superior i mistrz nowicjatu w Markowicach.

1969 r -szkoła "Tysiąclatka"w Kruszwicy otrzymała imię Aleksandra Zawadzkiego.

10 

1881 r - w Zamczysku koło Złotnik Kujawskich urodził się Jan Rutkowski, wybitny malarz i konserwator dzieł sztuki.Dokonał m.in. renowacji obrazów Matki Boskiej Częstochowskiej, Matki Boskiej Ostrobramskiej i Matki Boskiej Kodeńskiej, a także ołtarza Wita Stwosza.

1890 r -w Wójcinie k.Strzelna urodził się Włodzimierz Skrzydlewski, ziemianin, działacz narodowy. Był jednym z organizatorów powstania wielkopolskiego na terenie powiatów strzeleńskiego i inowrocławskiego.Zmarł w 1963 r. w Szczawnie Zdroju.

11

1896 r -w Poznaniu zmarła Emilia Szczaniecka ( ur.1804), działaczka patriotyczna i społeczna. Wspomagała działania narodowo- wyzwoleńcze. W latach1863-1864 prowadziła szpital dla rannych powstańców w Strzelnie, w pomieszczeniach klasztornych.

1923 r - urodził się Eligiusz Zbigniew Gałęzewski,żołnierz AK, inżynier, absolwent uniwersytetów w Londynie i Los Angeles, znany amerykański konstruktor.Jest wychowankiem Gimnazjum Jana Kasprowicza w Inowrocławiu.

1923 r -w inowrocławskiej Szkole Powszechnej im. Staszica powstała harcerska drużyna wilcząt im. Tadeusza Kościuszki. Kierowała nią Maria Zielonacka ( 1902-1979 ), nauczycielka, działaczka harcerska, w latach 1921-1925 komendantka hufca.

12

 1390 r - Kujawy inowrocławskie znalazły się pod rządami litewskiego księcia Wigunta- Aleksandra, brata Władysława Jagiełły.

1962 r - w Inowrocławiu odbył się wieczór autorski Pawła Jasienicy, autora znakomitych książek historycznych.

13

 1876 r - w Jeżycach pod Poznaniem urodził się Bolesław Wojkowski, znany bławatnik inowrocławski, aktywny działacz narodowy.Był prezesem tutejszego "Sokoła", stał także na czele Zrzeszenia Polsko-Chrześcijańskich Kupców i Bractwa Kurkowego. Zmarł w 1933 roku.

1930 r - w Rojewie rozpoczęło działalność Kółko Włościanek.

1983 r - w Opolu zmarła Janina Bross ( ur. 1896 w Inowrocławiu ) dr medycyny.Organizowała służby medyczne w czasie powstania wielkopolskiego, wojny polsko-radzieckiej i podczas wojny obronnej w 1939 r .W 1947 roku pełniła obowiązki naczelnego lekarza PCK na obszar Niemiec, później pracowała w Gliwicach i Opolu.

14 

1450 r - Gniewkowo uzyskało od Kazimierza Jagiellończyka potwierdzenia prawa magdeburskiego.

1872 r - oddana została do eksploatacji linia kolejowa Poznań-Inowrocław.

Pierwsze pociągi pokonywały tę trasę w 4 godziny i 46 minut.

1943 r -podczas akcji bojowej na bank "Społem" w Warszawie zginął Franciszek Bartoszek( ur. 1910 w Pieraniu) , członek PPR I GL.

Dowodził akcjami na restaurację " Mitropa" i gmach Państwowej Wytwórni Papierów Wartościowych. Przed wojną ukończył Akademię Sztuk Pięknych i pracował w Muzeum Narodowym w Warszawie.

15

1919 r - władze niepodległego Inowrocławia podjęły decyzję o przywróceniu lub nadaniu polskich nazw ulicom i placom.

16

1921 r - w Inowrocławiu założony został Klub Sportowy " Goplania"

1945 r - na mocy uchwały Prezydium MRN utworzono w Inowrocławiu Sąd Rehabilitacyjny do rozpatrzenia spraw osób represjonowanych za wpisywanie się na niemieckie listy narodowościowe.

17

1939 r - w Gnieźnie zmarł biskup Antoni Laubitz (ur. 1861 w Pakości), w latach 1888-1920 duszpasterz w Inowrocławiu. Był wybitnym organizatorem i społecznikiem.Wzniósł okazały kościół Zwiastowania NMP, plebanię, ochronkę, przytułek dla ubogich, obiekty gospodarcze w Popowicach, pomnik Św. Wojciecha, odrestaurował kościół NMP "Ruina" oraz farę Św. Mikołaja.Położył wielkie zasługi w walce z germanizacją.

2014 r -Papież Franciszek mianował Prymasem Polski biskupa Wojciecha Polaka pochodzącego z Suchatówki a urodzonego w Inowrocławiu.

18 

1909 r - urodził się Mieczysław Leon Dereżyński, dziennikarz i publicysta , w latach 1932-1938 redaktor "Dziennika Kujawskiego"

1942 r - w obozie koncentracyjnych w Dachau zginął ks. Stanisław Kubski ( ur, 1876 w Książu k.Strzelna), od 1923 roku proboszcz parafii Matki boskiej w Inowrocławiu, renowator kościoła.

19 

1684 r - potężny pożar spustoszył Pakość , ocalało tylko15 domostw, zabudowania klasztorne oraz młyny.

1931 r -zlikwidowany został powiat strzeleński jako odrębna jednostka administracyjna.

20

1409 r - na zamku inowrocławskim odbyła się poufna narada króla Władysława Jagiełły z wysłannikiem Wielkiego Księcia Witolda

1819 r -władze pruskie dokonały kasacji klasztoru Franciszkańskiego w Inowrocławiu

1881 r - urodził się Władysław Eugeniusz Sikorski, premier rządu polskiego na emigracji i wódz naczelny w latach 1939-1943. Przed wojną posiadał majątek ziemski w Parchaniu. W setną rocznicę urodzin mieszkańcy wsi wznieśli pamiątkowy obelisk.

1945 r -inowrocławski OTMUR zorganizował uroczyste otwarcie nowych kortów tenisowych w Solankach.W pokazowych zawodach wzięła udział wielka gwiazda tenisa, finalistka Wimbledonu Jadwiga Jędrzejowska, która grała z pięciokrotnym mistrzem Pomorza, Henrykiem Cereckim.

21

1510 r -Andrzej Kościelecki poleca sporządzenie spisu inwentarza w związku z przejęciem starostwa inowrocławskiego.Spis stał się cennym źródłem historycznym.

1649 r - nuncjusz apostolski stwierdził oficjalnie, że figura Matki Boskiej Markowickiej, nad którą pieczę sprawują ojcowie karmelici powinna być czczona przez wszystkich chrześcijan.

1945 r -Inowrocławskie Zakłady Sodowe wznowiły produkcję.

1979 r -w inowrocławskim szpitalu zmarł Eugeniusz Paukszta (ur.1916) , znany poznański pisarz, autor licznych powieści.

1982 r -zmarł Tadeusz Kaliski ( ur.1905 ), archiwista i regionalista, długoletni kierownik Archiwum Państwowego w Inowrocławiu, prezes oddziału Polskiego Towarzystwa Historycznego, autor licznych publikacji.W okresie międzywojennym był aktywnym działaczem harcerskim.

22 

1761 r - wielki pożar w Strzelnie

1775 r -burmistrz Inowrocławia Jan Jerzy Wolter złożył w kościele Św. Mikołaja uroczystą przysięgę na wierność królowi pruskiemu. 

23 

1987 r - w Kazuniu Polskim zmarł Aleksander Oczachowski ( ur.1899 ), oficer, uczestnik wojny obronnej w 1939 roku, komendant Narodowej Organizacji Wojskowej w podokręgu inowrocławskim, komendant wojskowy kujawskiego rejonu Armii Krajowej.

24 

1819 r -burmistrz inowrocławski Łukasz Jastrzębski podpisał umowę z gwardianem Kajetanem Kisielewskim o przejęciu klasztoru przez miasto.

1976 r -ks. Bolesław Filipiak (1901-1979 ) , rodem z Ośniszczewka otrzymał kapelusz kardynalski.

25 

1902 r -nastąpiła konsekracja kościoła Zwiastowania NMP, monumentalnej, najwyższej na Kujawach świątyni, wzniesionej w/g projektu prof. Augusta Rincklake z Berlina.

1956 r - Józef Glemp przyjął w Gnieźnie święcenia kapłańskie, których udzielił mu biskup Franciszek Jedwabski.

26

1315 r -najstarsza wzmianka źródłowa o Sielcu k.Janikowa i Bożejewicach

1940 r -prawdopodobnie tego dnia zginął w Sachsenhausen ks. prefekt Władysław Demski

(ur.1884 ), nauczyciel religii, języków greckiego i łacińskiego oraz kultury klasycznej w Gimnazjum Jana Kasprowicza.

27

1925 r - miasto Inowrocław zostało wyłączone z powiatu.

1986 r - zmarł Henryk Czaman (ur.1907 ), artysta, malarz, znany głównie jako twórca obrazów o tematyce kujawskiej i wielkopolskiej. Tworzył w Ostrowie nad jeziorem Pakoskim, Janikowie i Inowrocławiu.

1990 r - pierwsze po wojnie demokratyczne wybory do samorządów terytorialnych.W Inowrocławiu zwyciężyło Porozumienie Obywatelskie "Solidarność".

28 

1908 r -znany krytyk literacki i dziennikarz Cezary Jellenta wygłosił w Inowrocławiu odczyty na temat: "Dzieła Wyspiańskiego" i "Wrogowie kobiet w literaturze" na zaproszenie Towarzystwa Samopomocy Naukowej Męskiej

1915 r - urodził się Teodor Gólczewski, matematyk i filozof w latach 1946-1963 nauczyciel w Gimnazjum Jana Kasprowicza w Inowrocławiu. Zmarł w 1965 roku.

1980 r - zakończył się pięciodniowy strajk kolejarzy węzła inowrocławskiego, mający charakter ekonomiczny.

29 

1897 r - urodził się Konstanty Głowacki, działacz PPS, radny miejski, główny oskarżony po zajściach ulicznych w Inowrocławiu z 27 czerwca 1926 roku.

1901 r - urodził się Stefan Przybylski, w latach trzydziestych redaktor "Dziennika Kujawskiego" i prezes Towarzystwa Gimnastycznego "Sokół" w Inowrocławiu.

30 

1797 r - w Tarkowie k.Złotnik  Kujawskich urodził się Feliks Antoni Kraszewski, dr filozofii, uczestnik powstania listopadowego, członek Dyrekcji Towarzystwa Pomocy Naukowej w Poznaniu, współzałożyciel Ligi Polskiej w 1848 roku.Był wychowankiem szkoły przyklasztornej ojców reformatorów w Pakości.

1915 r -zmarł ks. Alfred Antoni Poniński (ur.1840 ), proboszcz w Kościelcu Kujawskim, dziekan inowrocławski, długoletni prezes powiatowego komitetu Towarzystwa Pomocy Naukowej im. Karola Marcinkowskiego w Inowrocławiu.

1943 r-w Stutthofie zginął Edmund Folleher (ur.1907 ), działacz harcerski, sekretarz Towarzystwa Gimnastycznego "Sokół" w Inowrocławiu. W czasie okupacji gromadził materiały dokumentujące działalność hitlerowców.

31

1425 r -członkowie samorządu miejskiego z burmistrzem Mikołajem Tyczą na czele wystawili akt wierności mieszczan inowrocławskich dla Władysława Jagiellończyka.

1987 r -Józef kardynał Glemp poświęcił nowy gmach Niższego Seminarium Duchownego w Markowicach. W uroczystościach uczestniczył Marcello Zago, generał zakonu oblatów.