Miasto na soli.

Inowrocław i wszystkie wcześniejsze osady w pobliżu miały związek z występowaniem na Kujawach soli.Występowanie w tym rejonie tak bogatych złóż soli jest związane z gwałtownym ociepleniem klimatu i odparowywaniem i wycofywaniem się mocno zasolonego Morza Cechsztyńskiego.W ten sposób wytworzyły się pokłady anhydrytu, gipsu, soli kamiennej i potasowej.Działo się to w okresie geologicznym zwanym cechsztynem czy też górnym permem. Zespół osadów solonośnych pochodzenia morskiego występuje na terenie całych Kujaw na różnej głębokości. W niektórych miejscach w postaci diapirów czyli wysadów solnych sięga niemal powierzchni. Sól jest tam bardzo czysta, doskonała do eksploatacji.Tak jest właśnie w Inowrocławiu, Górze, Wapnie, w pobliżu Mogilna, czy w Kłodawie.Historia pozyskiwania soli w rejonie Inowrocławia może sięgać II połowy V tysiąclecia p.n.e. Bardziej materialne znaleziska z ostatnich lat  wskazują na istnienie w naszym rejonie kilku osad celtyckich już w połowie I wieku p.n.e.Badania archeologiczne prowadzone przez zespoły z Instytutu Prahistorii Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu najpierw przez kilkadziesiąt lat pod kierownictwem prof.Aleksandry Cofta-Broniewskiej, a ostatnio przez dr.Józefa Bednarczyka stwierdziły ślady takiego osadnictwa na Rąbinie ,w Solankach, w pobliżu Kruszy Zamkowej.O tej ostatniej osadzie pisał w II wieku Ptolomeusz. Była to faktoria handlowa o nazwie Askaukalis pełniąca funkję centrum handlowo-produkcyjnego w tej okolicy.Inowrocław czy właściwie te wcześniejsze osady leżały na trasie szlaku bursztynowego wiodącego z Europy południowej nad Bałtyk .Na Kujawach pojawiły się składy bursztynu, jako jedna z form płatności naturalnie była sól.Ostatnie znaleziska potwierdzają, że na Kujawach istniało także odrębne centrum mennictwa Celtów.Na terenie Inowrocławia odkryto statery celtyckie charakterystyczne wyłącznie dla Kujaw, są to statery srebrne z niewielką zawartością złota.Najciekawszą odkrytą monetą jest 1/8 statera datowana na pół wieku p.n.e.z najstarszym zapisem alfabetycznym znalezionym na ziemiach Polski.Po Celtach którzy wytyczyli kierunki szlaków bursztynowych w I tys.po Chrystusie handel jantarem przejęli kupcy rzymscy rozwijąc go na wielką skalę. Na  terenie dzisiejszego osiedla Rąbin w pobliżu marketu Carrefour natrafiono na ślady warzelni soli z czasów wpływów Cesarstwa Rzymskiego datowaną na II -IV wiek n.e.Znalezisko jest bardzo ciekawe oprócz śladów warzelni , zbiorników, odstojników, panwi są także ślady potężnych konstrukcji słupowych.Stwierdzono że były to najstarsze na terenie Europy tężnie służące do zagęszczania solanki.Odkrycie to jest niesamowite warte wykorzystania do popularyzacji miasta i rozwoju turystyki.
Gdyby zbudować skansen odtwarzający ówczesną produkcję soli gwarantowałoby to wzrost atrakcyjności turystycznej miasta.

Rzymianie tężnie budowali

W ten sposób sól pozyskiwali

Teraz też tutaj tężnie mamy

Tylko inaczej z nich korzystamy

Powietrza z jodem dużo wdychamy

I wokół piękny park mamy

Malownicze wodne oczka

i leżąc na polanie bujamy w obłoczkach.

  Sól kujawska

Tu na tej ziemi, już przed wiekami
sól wydobywano białą
Nie było starszej warzelni przed nami
historię państwa śledząc całą

Przez lata to rozwój zapewniało
pracę i chleb ludziom dawało
Dobrze by było, żeby sól nasza biała
na zawsze symbolem miasta się stała.

 ***

Na Rąbinie, gdzie teraz Carrefour stoi
była już przed wiekami warzelnia soli
I nigdzie nie ma w Polsce całej
Starszych śladów wydobycia soli białej
I fajnie by było gdyby nowa kopalnia powstała
kilka komnat kryształowych
sieć chodników bajkowych
Sala balowa i sygnał windy spuszczanej
i wróci tradycja rodziny kopalnianej.