Czerwcowe Kalendarium Kujawskie

Zgodnie z tym co napisałem miesiąc temu dalszy ciąg naszego kalendarium opartego na Kalendarium Kujawskim Edmunda Mikołajczaka, dziś odcinek czerwcowy.

1

1989 r- W Warszawie zmarła prof. Irena Dubiska (ur.1897 w Inowrocławiu), słynna skrzypaczka, nauczycielka m in. wielkiej gwiazdy światowej sławy Wandy Wiłkomirskiej i Piotra Janowskiego.

2

1870 r- zmarł Adolf Łączyński( ur.1796 ), właściciel ziemski, działacz polityczny, jeden z głównych organizatorów Ligi Polskiej w powiecie inowrocławskim. Od 1839 roku mieszkał w Kościelcu Kujawskim.

1917 r- zmarła Emilia Zakrzewska ( ur,1877), działaczka społeczna z Mirosławic, krzewicielka oświaty i postępu na wsi kujawskiej.

1990 r- we Wrocławiu zmarł prof. dr hab.med. Jan Moll (ur .1912), wybitny polski kardiochirurg, dyrektor Instytutu Kardiologii Akademii Medycznej w Łodzi. W 1989 roku dokonał pierwszego w Europie Wschodniej przeszczepu serca.Był absolwentem Gimnazjum Jana Kasprowicza w Inowrocławiu.

3

1450 r- król Kazimierz Jagiellończyk po wielkim pożarze, zniszczeniu miasta i spaleniu przez Krzyżaków archiwów miejskich w 1431 roku nadał mieszczanom inowrocławskim liczne przywileje, odnowił miastu prawo magdeburskie.

1859 r-w Środzie wlkp.urodził się Piotr Surzyński, długoletni organista i dyrygent, wielki propagator muzyki i pieśni polskiej.

1923 r- przy Zakładach Sodowych w Inowrocławiu powstało Towarzystwo Śpiewu "Halka". Pierwszym prezesem wybrano Franciszka Klausa (1892-1977).

1938 r- prezydent Inowrocławia Apolinary Jankowski został wiceprzewodniczącym Związku Uzdrowisk Polskich.

1964 r-konsekracja kościoła Św. Józefa w Inowrocławiu.

4

1629 r- podczas wielkiego pożaru Gniewkowa spaliło się 48 domów, z dymem poszło też wiele browarów, zajazdów i stodół.

1960 r- przewodniczący Rady Państwa Aleksander Zawadzki odwiedził  Janikowskie Zakłady Sodowe.

1989 r- pierwsze po wojnie, zbliżone do demokratycznych wybory do sejmu i senatu. Z okręgu inowrocławskiego zostali wybrani; Anna Bańkowska, Roman Bartoszcze, Jan M. Warjan i Andrzej Wybrański.

5

1422 r-podczas Rady Koronnej odbywającej się na zamku w Inowrocławiu król Władysław Jagiełło podjął decyzję o wojnie z Zakonem.

1960 r- w Kruszwicy zainaugurowane zostały obchody tysiąclecia państwa polskiego.

1983 r- zmarł Jan Chmieliński(ur.1902) nauczyciel matematyki w Gimnazjum Jana Kasprowicza w Inowrocławiu.Kierowana przez niego grupa uczniów skonstruowała nadajnik krótkofalowy SPL-454 z którego poszła w świat wiadomość o 'krwawej nocy' w inowrocławskim więzieniu.

6

1890 r- urodził się Władysław Kutzner, inowrocławski starosta powiatowy i grodzki w latach 1930-1932

1906 r-  II burmistrzem Inowrocławia został Fryderyk Arter, ostatni niemiecki burmistrz miasta.

1929 r- 6 tysięcy wiernych uczestniczyło w procesji do odbudowanego kościoła Zwiastowania Najświętszej Marii Panny.

7

1913 r- w Inowrocławiu urodziła się Florentyna Łabiszewska-Jaruzelska, prof. dr hab. med.. wybitna specjalistka w zakresie ortodoncji i stomatologii.Jest absolwentką Gimnazjum Marii Konopnickiej w Inowrocławiu.

1932 r- urodził się Ryszard Olszewski, absolwent Gimnazjum Jana Kasprowicza w Inowrocławiu, czołowy koszykarz toruńskiego AZS, reprezentant Polski na olimpiadzie w Rzymie w 1960 roku.

1973 r- zmarł Zygmunt Marczewski ( ur.1926), długoletni nauczyciel matematyki i dyrektor II LO Marii Konopnickiej w Inowrocławiu.

1975 r-Inowrocławskie Zakłady Sodowe otrzymały imię Bolesława Rumińskiego.

8

1422 r- Władysław Jagiełło nadał  Kruszwicy prawa miejskie.

1944 r- w szpitalu w Strzelnie zmarła Kunegunda (Kinga)Polakówna (ur.1924). Za działalność w konspiracyjnej grupie o kryptonimie"PCK" została arestowana przez Gestapo i osadzona w obozie na Błoniach.

   9

1950 r- w inowrocławskim hotelu "Bast' zapadł wyrok w pokazowym procesie młodzieży kujawskiej zrzeszonej w Stronnictwie Narodowym. Wydano drakońskie kary: Jerzy Strobel z Kruszwicy skazany został na dożywocie, a inni na wieloletnie więzienie.Kolegium sędziowskiemu przewodniczył kpt. Marian Ryba, późniejszy prezes PZPN.

10

1397 r-Jan Długosz zapisał, że w inowrocławskim kościele Św. Mikołaja doszło do spotkania królowej Jadwigi z wielkim mistrzem Konradem von Jungingen. Współcześni historycy lokalizują ten fakt w katedrze włocławskiej.

 

11

1933 r- wielkie święto wychowania fizycznego i przysposobienia wojskowego w Inowrocławiu.

Trzy zwycięstwa przypadły w udziale miotaczowi inowrocławskiego "Sokoła"- Franciszkowi Kabacińskiemu.

1934 r- do Inowrocławia zostały włączone gminy wiejskie: Rąbin i Szymborze ( z częścią Mątew) oraz obszary dworskie; Rąbinek i Kruśliwiec.

12

1541 r- pierwsza wzmianka o Barcinie jako mieście.

1933 r- urodził się Jan Walczak, wielokrotny reprezentant Polski w boksie, brązowy medalista moskiewskiej uniwersjady w 1957 r, mistrz kraju w 1959 r , zasłużony wychowawca młodzieży pięściarskiej w "Goplanii" Inowrocław.

1959 r- po 40 latach pracy z młodzieżą przeszedł na emeryturę ks. Dezydery Wróblewski (1893-1978), długoletni prefekt Gimnazjum Jana Kasprowicza i współzałożyciel Bursy Kujawskiej w Inowrocławiu, więzień Stutthofu,Sachsenhausen i Dachau.

1982 r- kulminacyjny moment obchodów 750-lecia Strzelna, odbyło się uroczyste spotkanie z udziałem m.in. prof. dr Czesława Pilichowskiego, dyrektora Głównej Komisji Badania Zbrodni Hitlerowskich w Polsce. Odsłonięto tablicę ku czci pomordowanych mieszkańców Strzelna.

1983 r- uroczystą paradą zakończył się XIII Ogólnopolski Festiwal Młodzieżowych Orkiestr Dętych w Inowrocławiu.

1986 r-inowrocławski ZOZ otrzymał nowy obiekt- Szpital Miejski im. dra Ludwika Błażka.

13

1903 r- urodził się Leon  Mazurkiewicz, profesor Gimnazjum Jana Kasprowicza i Liceum pedagogicznego w Inowrocławiu, autor około 350 rysunków w drewnie wykonanych rozżarzonym drutem.Zmarł w 1990 roku.  

1950 r- 18 letni Zbigniew Kudzewicz z Aeroklubu Kujawskiego ustanowił rekord Polski w szybowcowym przelocie docelowym.

1961 r-w katastrofie drogowej w Białośliwiu zginął ks. Czesław Gólczewski (ur.1908), przed wojną prefekt w Gimnazjum Marii Konopnickiej i moderator Sodalicji Mariańskiej. Podczs okupacji prowadził w Inowrocławiu konspiracyjną działalność duszpasterską.

14

1298 r- Władysław Łokietek wydał przywilej lokacyjny dla Radziejowa, wskazując na Inowrocław jako wzorzec prawny. 

1855 r-w Inowrocławiu powstała wyższa szkoła dla chłopców, poprzedniczka obecnego I Lo im. Jana Kasprowicza.

15

1834 r-w Inowrocławiu ustanowione zostały sądy: ziemski dla powiatu i miejski dla miasta.

1924 r- zmarł Walery Herbst (ur.1846), działacz narodowy i społeczny, prezes inowrocławskiego gniazda Towarzystwa Gimnastycznego "Sokół" i Towarzystwa Śpiewu "Moniuszko".

1930 r- założone zostało Kółko Włościanek w Kościelcu Kuj.  

Przewodniczącą wybrano Anielę Ponińską.

1935 r- święcenia kapłańskie przyjął Kazimierz Sojka (ur.1911) , wikary w parafii Matki Boskiej, jeden z organizatorów życia eucharystycznego na Kujawach inowrocławskich w okresie okupacji hitlerowskiej.

1971 r- podczas Memoriału Janusza Kusocińskiego w Warszawie wychowanek "Noteci" Mątwy Jan Kobuszewski, wówczas reprezentant"Spójni" Gdańsk wygrał skok w dal świetnym wynikiem 8,12 m.

16

1858 r- urodził się Władysław Marcinkowski, wybitny rzeźbiarz wielkopolski, twórca m.in. rzeźby Św, Wojciecha i rzeźb w kościele Matki Boskiej w Inowrocławiu,Atlanta na kopule pałacu w Lubostroniu. Zmarł w 1947 roku.

1934 r- nie doszedł do skutku zapowiedziany na ten dzień przyjazd prezydenta Ignacego Mościckiego do Inowrocławia. Powodem odwołania wizyty było zabójstwo ministra spraw wewnętrznych Bronisława Pierackiego.

17

1450 r-Kazimierz Jagiellończyk nadał mieszczanom inowrocławskim przywilej na wyręb drzew z Puszczy Bydgoskiej, na odbudowę miasta po najeździe krzyżackim i pożarze w 1431 roku.

1922 r- założony został w Strzelnie Klub Sportowy"Kujawianka". Pierwszym prezesem wybrano Feliksa Michalaka.

  1942 r- w komorze gazowej zginął ks.Antoni Jan Ludwiczak (ur.1878), publicysta, działacz oświatowy, twórca Uniwersytetu Ludowego w Dalkach k. Gniezna, od 1938 roku proboszcz w Chełmcach.Przed wywiezieniem do obozu koncentracyjnego więziony był w Inowrocławiu.

18

1657 r- wojska szwedzkie zniszczyły Kruszwicę.

1895 r- osiedlił się w Inowrocławiu Andrzej Franciszek Głowacki(1862-1954), Starszy Cechu Malarzy, Pozłotników i Lakierników, od 1923 roku właściciel sklepu z książkami, artykułami papierniczymi i dewocjonaliami przy ul. Farnej, znany działacz społeczny i narodowy. 

1969 r- w Inowrocławiu powstało Towarzystwo Krzewienia Kultury Świeckiej.

1978 r-piłkarze "Goplanii" Inowrocław po zwycięstwie z MRKS Gdańsk 2;1 uzyskali awans do II ligi.Bramki zdobyli: Grzegorz Rożek i Zbigniew Orczyk.

19

1949 r-podczas Ogólnopolskich Igrzysk Sportowych w Warszawie złoty medal w turnieju koszykówki zdobyła reprezentacja Pomorza oparta na zawodnikach SKS "Kasprowicz" przygotowanych przez prof. Józefa Bączkowskiego.

20

1889 r- zmarł Markus Latte (ur.1810), pierwszy drukarz inowrocławski.

1922 r- ks. Bogdan Gordon poświęcił nowo- powstałą hutę szkła w Inowrocławiu. 

1937 r-w katastrofie samochodowej pod Kruszwicą zginął dr Józef Pawlak (ur.1885), znany inowrocławski lekarz i działacz społeczny.

21

1934 r- zmarł Leon Małuszek (ur.1878), znany inowrocławski kupiec-bławatnik, działacz społeczny i kulturalny.

22

1889 r- urodził się Jan Zygmunt Czapla ,lekarz, regionalista, powstaniec wielkopolski, uczestnik wojny polsko-sowieckiej.Jego publikacje(m.in. w Dzienniku Kujawskim) poważnie rozszerzyły stan wiedzy o dziejach ziemi kujawskiej.

1940 r-w Oranienburgu zginął ks. Jan Szukalski(ur.1890) prefekt w Państwowym Liceum Pedagogicznym w Inowrocławiu, autor podręcznika do nauczania religii( niektóre źródła podają ze zmarł dwa dni później- 24 czerwca). 

 1981 r- we Francji zmarł w zapomnieniu Wiktor Junosza-Dąbrowski(ur.1896) , literat, publicysta, bokser,trener i działacz sportowy. W 1921 r założył w Inowrocławiu Kujawski Klub Bokserski, dając początek wybitnej pozycji tutejszego pięściarstwa w okresie międzywojennym.

23

1858 r- urodził się Jan Ewaryst Szymański, kupiec, księgarz i wydawca.W latach 1888-1889 wydawał w Inowrocławiu tygodnik "Głos Kujawski".   

1986 r- rozpoczęto proces zatapiania inowrocławskiej kopalni soli "Solno".

24

1410 r- wobec zakończenia terminu rozejmu, w godzinach wieczornych połączone siły Załogi Inowrocławia i Brześcia Kuj. uderzyły na podtoruńskie wsie i grody zakonne,tak się zaczynała pisać historia wielkiego triumfu pod Grunwaldem.
 

1989 r- zmarł Jan Mikołajewski(ur.1906), długoletni nauczyciel języków: rosyjskiego i łacińskiego w Gimnazjum Jana Kasprowicza.

25

1848 r- Prusacy aresztowali przywódcę "Wiosny Ludów" w Kruszwicy-Marcina Kuklińskiego. 

1922 r-w Solankach odbył się Zjazd Śpiewaków Okręgu Kujawskiego. Pierwsze miejsce zajął chór "Szarotka".

1927 r-w Inowrocławiu rozpoczął się VIII Zjazd Katolicki, będący pierwszym w Polsce kongresem eucharystycznym.Uczestniczyli m.in.Prymas August Hlond oraz Urszula Ledóchowska, założycielka Zgromadzenia Sióstr Urszulanek Serca Jezusa Konającego, beatyfikowana przez Jana Pawła II w 1983 roku.

1945 r-wydaniem ostatniej podziemnej gazetki zakończył swą konspiracyjną działalność Włodzimierz Syczyło pseud. Szkwał (ur.1908), członek pierwszej partyzanckiej grupy o charakterze pozawojskowym- "Jędrusie", wydawca prasy konspiracyjnej ZWZ- AK-"Odwetu", "Czynu","Promu","Żołnierza-Obywatela" i innych tytułów. W latach 1945-1972 był nauczycielem w Cieślinie k.Inowrocławia. W 1981 roku należał do współredaktorów pierwszej gazetki "Solidarności" nauczycielskiej w Inowrocławiu.

1959 r-zmarł Adam Chudziński(ur.1889), znany inowrocławski kupiec, właściciel księgarni, a później sklepu papierniczego "Hermes".

26

1978 r-zmarła Maria Zakrzewska z domu Pętkowska(ur.1903), działaczka społeczna w Kościeszkach, w latach 1927-1939 prezes tamtejszego Kółka Włoścanek.

27

1909 r-w Inowrocławiu  otwarta została wystawa osiągnięć przemysłu kujawskiego. Jej inicjatorem i organizatorem był Ignacy Kornaszewski, działacz społeczny w Strzelnie oraz Inowrocławiu, gorący propagator w przemyśle i rzemiośle.

1926 r-w czasie manifestacji robotniczej zorganizowanej w Inowrocławiu przez PPS doszło do starć z policją 2 osoby zginęły, a 20 zostało rannych.

1965 r- kardynał Stefan Wyszyński dokonał koronacji cudownej figury Matki Boskiej Markowickiej-" Królowej Miłości i Pokoju".

28

1961 r-powstał Nadgoplański Oddział PTTK w Kruszwicy.   

1974 r-zmarł Marceli Wielewski (ur.1909), nauczyciel języka łacińskiego i fizyki w gimnazjach inowrocławskich, autor dwóch podręczników do nauki języka łacińskiego.

29

1258 r-na uroczystościach z okazji święta kościoła św. Piotra i św. Pawła w Kruszwicy obecni byli mieszczanie inowrocławscy niemieckiego pochodzenia.Są to pierwsi znani mieszkańcy Inowrocławia.  

1896 r-powstało Towarzystwo Gimnastyczne "Sokół' w Pakości. 

1898 r-w Inowrocławiu urodził się Zenon Kosidowski, pisarz publicysta, nauczyciel, pracownik Polskiego Radia.Opublikował książki popularnonaukowe i historyczne, m.in. cieszące się dużym powodzeniem"opowieści biblijne".Zmarł w 1978 roku w Warszawie.

30

1877 r-w Witkowie koło Gniezna urodził się Stefan Paweł Knast, znany księgarz i społecznik inowrocławski.W 1939 roku został aresztowany przez Gestapo i rozstrzelany w lasach gniewkowskich.

Drukarnia i wydawnictwo "LABOR"Stefana Knasta mieściło się w przybudówce przy Teatrze Miejskim, wydało około 20  polskich książek i broszur, a zupełnym fenomenem był podręcznik do nauki języka polskiego dla Niemców.

 

1956 r-w Solankach odsłonięto nowy pomnik dra Zygmunta Wilkońskiego, założyciela inowrocławskiego uzdrowiska.