Zamek książęcy w Inowrocławiu

W ostatnim poście o bramach wjazdowych do miasta wspominałem o zamku książęcym w naszym mieście i o tym że warto było by również o nim przypomnieć na płycie z brązu umieszczonej w pobliżu miejsca w którym stał czyli na wzgórzu, gdzie teraz znajduje się budynek poczty przy ulicach; Królowej Jadwigi i 6-go stycznia.
Jest to o tyle trudne gdyż do końca nie wiemy dokładnie jak wyglądał, ale myślę ze specjaliści są w stanie odtworzyć  prawdopodobny wygląd tej budowli.
Po rozbiciu dzielnicowym dokonanym przez króla Bolesława Krzywoustego w 1138 roku Kujawy i Mazowsze otrzymał jego syn Bolesław Kędzierzawy.W wyniku kolejnych podziałów władcą Kujaw z nadania swego ojca Konrada Mazowieckiego zostaje w 1231 roku Kazimierz.
Na stolicę swego księstwa wybiera Inowrocław, tak zaczyna się nowa historia i wzrost znaczenia tego miasta.
Kazimierz sprzymierza się z Piastami śląskimi Henrykiem Brodatym i jego synem Henrykiem Pobożnym.Przypieczętowaniem tego sojuszu był ślub naszego księcia z Konstancją, córką Henryka Pobożnego w 1239 roku.
Wizyty Kazimierza na Śląsku wywarły wielki wpływ na projekty i poczynania księcia w prowadzeniu polityki i urządzaniu swojej stolicy.
Przystąpił więc do budowy okazałej siedziby wzorowanej na wrocławskim pallatium Henryka Brodatego.
Główny budynek zwany wielką kamienicą był prostokątną budowlą o grubych ceglanych murach wzniesionych na kamiennym fundamencie.W jej dwóch dolnych kondygnacjach znajdowały się pomieszczenia gospodarcze, wyżej były dwa piętra reprezentacyjne.
Zamek był więc prawdopodobnie kompleksem wolno stojących budowli otoczonych fosą i wałem nad którym rozpoczęto budowę muru obronnego. Obronę zapewniała wolno stojąca wieża i drewniano- ziemne obwałowania.
Wzorując się też na swoim teściu książę Kazimierz sprowadził w 1238 roku do Inowrocławia Franciszkanów i wybudował im na przeciwko swojej siedziby klasztor i następnie kościół.Bardzo mała odległość między obiema okazałymi budowlami, oddzielenie ich od miasta murem i funkcjonalne powiązanie ich: w dolnych kondygnacjach budowle zamku i klasztoru były połączone i np. goście książęcy zatrzymywali się w klasztorze, to pozwala uznać je za jedną całość.Wjazd do części zamkowej prowadził przez Bramę Bydgoską.Cały ten kompleks razem został przezornie zaprojektowany jako jedna twierdza.Cały północny fragment miasta to właściwie był zamek.
Od miasta oddzielony był fosą i przynajmniej jedną linią murów.W narożu z zamkiem miasto fortyfikacje miejskie posiadały podwójną linię murów.Między zamkiem a klasztorem cały czas rozbudowywał się aż do XVI wieku przygródek z kilkoma budynkami, mieściły się tam między innymi spichlerz i piekarnia.
Sprowadzenie do Polski Krzyżaków i powstanie państwa zakonnego spowodowało że Inowrocław znalazł się na pograniczu.Sprzyjało to rozwojowi handlu, z drugiej jednak strony miasto było zagrożone najazdami zbrojnymi ekspansywnego sąsiada.Prawdopodobnie było to przyczyną otoczenia miasta ceglanymi murami obronnymi.W 1327 roku król Władysław Łokietek włącza Kujawy do Korony.Inowrocław przestaje być stolicą udzielnego księstwa, a zamek odtąd staje się siedzibą starosty.
W połowie XVI wieku ówczesny starosta inowrocławski Stanisław Latalski dokonał remontu i modernizacji zdewastowanego zamku.Główny budynek mieszkalny zwany " wielką kamienicą" podwyższono o jedno piętro i zwieńczono renesansową attyką.Drugi budynek tzw " dom nowy"postawiono przy północnym murze.Na przeciwko wielkiej kamienicy znajdowała się wieża z muru pruskiego pobudowana na na obszernym pomieszczeniu północnego skrzydła zamkowego. Po wybudowaniu tej wieży dom od północy zmniejszył się w przyziemiu o jedno pomieszczenie.Piętro dzieliło się na trzy izby, z których jedna miała pięć okien, ale dwie kolejne były wyraźnie zmniejszone.Można się więc domyślać że do budowy nowej wieży wykorzystano masywny fundament i przyziemie z wcześniejszej wieży ostatniej obrony, zwanej donżonem.
                         Kazimierzowi.....

Książę, to tutaj siedzibę sobie obrałeś

Temu miastu zamek i klasztor dałeś.

Franciszkanów sprowadziłeś,

Kościoły i szpital po sobie zostawiłeś.

Gród i jego rynek wspaniały

Długo przypominały dni Twojej chwały.

O jednej koronie dla Polski myślałeś

To tutaj małego Łokietka wychowywałeś.

Inowrocławiu, dlaczego po wiekach

Już nie pamiętasz tego człowieka?

Wspomnienie tylko po zamku zostało

Żadnych murów, ruin nawet, tylko opisy i to mało

Szkoda bo już przez księcia założyciela wzniesiony został

I miejscem urodzenia króla Łokietka się stał

Kazimierz Wielki dodał mu blasku

Murem ceglanym zamek i gród obudował

Aby Krzyżakom przeszkodą stawał na szlaku

I Ojczyznę w bezpieczeństwie zachował

Wielkie pokojowe narady tu się odbywały

I rady królewskie swe miejsce miały

 Zamek Jagiełły był ulubioną miejscówką

Lud go tu wielbił i nie żałował przychówku.

Skończył niestety nasz zamek tragicznie

Dając cegłę na prusackie koszary kawaleryjskie.

To jest wprawdzie pałac w Kórniku ale może dać jakiś pogląd na wygląd naszego zamku.
 
 To panorama średniowiecznego Inowrocławia, z lewej strony widoczna wieża zamkowa.

Książęcy zamek przy bydgoskiej bramie

Też może miejsce na płycie dostanie

Dokładny wizerunek nie jest nam znany

Są jednak przesłanki by był znowu oglądany

Wiele wielkich wydarzeń w swych murach gościł

Tu Łokietek dzieciństwo spędził beztroskie

Potem o zjednoczeniu kraju śnił

O władzę walczył wraz ze swoim wojskiem

On pierwszy Krzyżaków zatrzymał w bitwie

Miał cel i w drodze nikt go nie powstrzymał

Choć nieraz tułała się jego rodzina

Na inowrocławskim zamku wszystko się zaczęło

Byli tu także inni wielcy, również Jagiełło

Powinna więc powstać z brązu tablica

Pokazać zamek i co się w nim działo na niej napisać

Losy pokoju i wojen tu się decydowały

Przyjeżdżali posłańcy i koronowane głowy

To przydawało miastu chwały

Świętą wojnę z zakonem tu uchwalił król i wysłannik Witoldowy

Po bitwie pod Grunwaldem tutaj był przystanek wodza

Stąd też słał swe wojska do Koronowa

Duża tablica przy wzgórzu zamkowym

Powinna się pojawić w roku nowym

Jako napisana dla potomnych stronica

 W inowrocławskich z brązu kronikach.

Co się działo na inowrocławskim zamku?
Był główną siedzibą księcia Kazimierza Konradowica, to tutaj odbywał większość politycznych spotkań i narad, tu przyjmował posłów i ważne osobistości.
Prawdopodobnie w inowrocławskim zamku urodził się jego syn Władysław Łokietek, a na pewno spędził tu dzieciństwo i pod kierunkiem głównie swojej matki Eufrozyny i franciszkanów został wychowany i przygotowany do swojej wielkiej życiowej misji: zdobycia korony i zjednoczenia państwa.
W 1337 roku w naszym zamku król czeski Jan Luksemburski, Wielki Mistrz Krzyżacki Ditrich Von Altenburg i król Polski Kazimierz Wielki zawarli układ w wyniku którego Kujawy inowrocławskie i kasztelania kruszwicka wróciły do Polski.
W latach 1393 - 1429 na zamku aż 21 razy przebywał król Władysław Jagiełło w tym wiele razy przez dłuższy okres.
W 1409roku na zamku odbyło się poufna narada Władysława Jagiełły z wysłannikiem Wielkiego Księcia Witolda i zapadły decyzje o wszczęciu Wielkiej Wojny z zakonem.
W obliczu wojny król wzmocnił zamkową załogę o 400 ludzi pod dowództwem starosty Borowca.
To oni zbrojnym wypadem na Nieszawę, Murzynno i inne grodki i wsie Krzyżackie odwrócili uwagę od przeprawiającej się przez Wisłę armii Jagiełły na Grunwald.
Po bitwie pod Grunwaldem na zamku mieściła się wojenna baza sztabu Jagiełły : tu decydował o losie więźniów, tutaj dzielił łupy, stąd wyprawiał wojska pod Koronowo, stąd wychodził na dziękczynną pielgrzymkę do poznańskiego sanktuarium.
W 1422 roku podczas odbywającej się na inowrocławskim zamku Rady Koronnej król Władysław podjął decyzję o kolejnej wojnie z zakonem.
W 1656 roku podczas "potopu"Szwedzi zdobyli i zniszczyli zamek.
W początkach XIX wieku zamek został rozebrany, a z pozyskanych cegieł Prusacy zbudowali koszary kawaleryjskie( przy obecnej ulicy Dworcowej).
Tak zniknął z powierzchni ziemi kolejny świadek bogatej historii naszego miasta.
Może warto dać mu nowe życie na tablicy z brązu przy zamkowym wzgórzu i dopisać kolejną stronicę do miejskiej kroniki z brązu.

 Średniowieczny Inowrocław.

Pośrodku Rynek olbrzymi

Tam sukiennice i miejska waga

Nowe kościoły, szpital, niemal na pustyni

Książęcy zamek, klasztor i franciszkanie

Kancelaria, szkoły, posłowanie

To dla nich odpowiedzialne zadanie

Klasztorne i zamkowe izby połączone

Pamiętają te mury wielkie wydarzenia

Wojna i pokój na szalach położone

Tak kujawski książę historię zmieniał

Położył fundamenty, solidne podwaliny

By uczynić perełkę z kujawskiej mieściny

Nadeszła po wiekach najwyższa pora

By godnie uczcić Inowrocławia autora.