Askaukalis- powrót do korzeni

Askaukalis to olbrzymie emporium handlowe położone na Szlaku Bursztynowym, którego trasy wytyczyli kupcy celtyccy już przed Chrystusem.Jeden z tych szlaków wiódł przez dzisiejsze ziemie polskie, w tym przez Kujawy.Kujawski odcinek szlaku prowadził wzdłuż zachodniego brzegu Gopła do przeprawy w Mątwach a potem przez Rąbin, Solanki do Gąsek i dalej w kierunku Bałtyku przez przeprawę na Wiśle opodal Otłoczyna.W pierwszym tysiącleciu po Chrystusie kontrolę nad szlakiem przejęli kupcy rzymscy.Rozwinęli handel jantarem na wielką skalę korzystając z wielkiego popytu na ten minerał na rynkach Imperium Rzymskiego.Ludność na terenie dzisiejszych Kujaw dysponowała jeszcze innym skarbem, który przyciągał kupców i był atrakcyjnym towarem do wymiany za inne bogactwa tego świata, to była sól. Niezwykle wtedy ceniona i dorównująca wartością bursztynowi i złotu.

 Wypada zacząć od tytułowego ASKAUKALIS , wielkiego 16 ha emporium handlowego położonego u południowych obrzeży miasta w pobliżu dzisiejszej Kruszy Zamkowej.Była to największa na Kujawach i nie tylko osada, centrum władzy i główny ośrodek handlu i kultu dla całego regionu, powierzchnia emporium była taka sama jak założonego kilkanaście wieków później przez Konradowica średniowiecznego inowrocławskiego grodu. Pisał o tym emporium w swoim "Zarysie Geografii" Klaudiusz Ptolomeusz działający w egipskiej Aleksandrii wielki badacz i geograf w II wieku n.e.Tutaj też odkryto największy na terenie całego europejskiego Barbaricum (barbarzyńskich ziem  po za Imperium Rzymskim) skarb złożony ze 160 monet rzymskich i oprócz tego jeszcze innych np. celtyckich.Znajdowały się tam też sanktuaria naziemne i wziemne z budynkami świątyń, ofiarami ze zwierząt, szczątkami ludzi, naczynia ceramiczne, pozostałości po obróbce bursztynu,pracownia wytwarzająca grzebienie oraz ślady produkcji hutniczej.Ważnym odkryciem są groby księżniczek (matki i córki) z unikalnym wyposażeniem i bardzo bogatą symboliką rytuału pogrzebowego, nie znajdują w tym analogii na naszym kontynencie.

MĄTWY- tam znajdowała się okresowo działająca osada związana z przeprawą przez Noteć z niewielkim cmentarzyskiem, małym sanktuarium i depozytem monet.
INOWROCŁAW- UL. POPOWICKA
Osada przy przeprawie przez Noteć naprzeciwko Kruszy Zamkowej egzystująca od II wieku p.n.e.- V wieku n.e.Kilkadziesiąt domostw i urządzeń gospodarczych: studni, pieców, piwniczek oraz licznych spichlerzy i stodół z zapasami zboża.Małe sanktuaria i obiekty obrzędowe, najpóźniejszy z IV wieku n.e.z wielkim głazem z obrabianą płaszczyzną- ołtarzem, pozostałości obróbki bursztynu oraz liczne importy rzymskie.
RĄBIN- SOLANKI
Rozległa osada 4-5 ha stosunkowo niedawno odkryta w dolince Słonego Rowu z ponad 30 domostwami z II- IV wieku n.e. w pobliżu dwie mniejsze oraz salina z unikalną tężnią - najstarszą w Europie, Pracownia bursztyniarska, piece i urządzenia związane z produkcją żelaza i wapna, miejsce obrzędowe, w którym składano spalone szczątki ludzi i pozostałości wyposażenia w tym rozbitych naczyń wytworzonych w rzymskich prowincjach nad Renem. Odkryto tam także 4 cmentarzyska- na wszystkich groby z pochówkami szkieletowymi, a na dwóch kapliczki, depozyt monet greckich i późniejszych rzymskich oraz liczne importy przedmiotowe( przedmioty, ozdoby i wyposażenia przywiezione lub nabyte od obcych kupców).W pobliżu druga osada i sanktuarium z ofiarami ze zwierząt i ludzi( dzieci) zlokalizowana w Solankach przy stawku.
JACEWO- LATKOWO
Kilka dużych osad zakładanych w okresie od II wieku p.n.e. do V wieku n.e.na obrzeżach bagien Kozłówki a tam pracownia bursztyniarska- pierwsza odkryta w Europie poza Imperium Rzymskim, warsztat obróbki poroża, pozostałości obróbki hutniczej, importy rzymskie, obiekty obrzędowe.
ŁOJEWO- SIKOROWO-SZYMBORZE
Zespół dużych osad rozciągających wzdłuż doliny Parchani i jeziora Szarlej funkcjonujących kolejno w okresie II w. p.n.e. - V w.n.e. pracownia bursztyniarska, liczne importy rzymskie, obiekty obrzędowe( ofiary ze zwierząt).
Szymborze- największe na Kujawach cmentarzysko użytkowane przez kilkaset lat, niestety prawie doszczętnie zniszczone przez wielowiekową eksploatację piasku.
TO TYLKO WYBRANE NAJWIĘKSZE OSADY W REJONIE NASZEGO MIASTA- a w ogóle stwierdzono w Inowrocławiu i okolicach 140 punktów osadniczych różnej wielkości w opisywanym okresie dziejów- to jest niesamowite tym bardziej że jeszcze niedawno nie mówiło się o tym wcale.

Poniżej plan pokazujący położenie Askaukalis i otaczających go innych osad w tym okresie.

 Czerwone owale to osady 2-5 ha,zakreskowany owal to emporium Askaukalis, czerwone zamalowane kółka osady 1 ha i mniejsze.Jak widać na tej mapie było to bardzo bogate osadnictwo, wiele osad, warsztatów rzemieślniczych i śladów innej aktywności w tym starożytnym okresie naszych dziejów.

Wielkie targowisko

Karawany handlowe pod osłoną legionów

Białe złoto przyciągało mnóstwo importów

Rozwoju to było motorem

Warsztaty powstawały jak po deszczu wyrastają grzyby

Jantar,róg,szkło, sól, metale, ozdoby

Skóry, miód, rolnicze wytwory

Było co wymieniać na broń, zbroje, klamry, zapinki

Naczynia i inne luksusowe towary

Kwitł i rozrastał się Askaukalis

Rozsławił swe imię w całej Europie

Pisał o nim Ptolomeusz w swojej Geografii Świata

Tak pojawił się na wielu mapach.

Wielkie tężnie i rozległa warzelnia

Dostarczały wiele białego złota

Dawało to możliwości wiele

Ciągle nowe zawierano transakcje

Wokół wyrastały osady jak drożdżowe ciasto

W regionie ludziom żyło się lepiej

Korzystali z wielu dobrodziejstw tego świata

Sprawił to Szlak Bursztynowy i białe bogactwo

W krainę mlekiem i miodem płynącą

Udało się tę ziemię zmienić na długie lata.

 Wizualizacja starożytnej tężni- rys.Jarosław Wojtasiński

 Przez pół Europy ciągną objuczone karawany

Askaukalis to ważny przystanek dla nich

Olbrzymie targowisko umożliwia wielkie wymiany

Znowu w dwie strony ruszają karawany

Atrakcyjne towary zmieniają właścicieli

Legiony bronią przed napaścią

Odparowane złoto cudownie się bieli

Zadowoleni miejscowi, rozwija się to miasto

W Rzymie tez korzyści wiele mieli.

Wokół Askaukalis osad wiele

Warsztaty wytwarzały towary do wymiany

W magazynach gromadzono mnóstwo żywności

By różne dobra było za co zdobywać

Oraz handlowców dobrze ugościć

Ogromne emporium potrzebowało zaplecza

Stąd rozwijały się w pobliżu osady

Kwitł handel i sława Askaukalis

Karawany tego miejsca nie omijały.

Chyba warto przypomnieć tak bogata historię osadnictwa na Kujawskiej ziemi i stworzyć skansen osady starożytnej w Inowrocławiu nawiązującej do Askaukalis i wyeksponować tam wszystkie ciekawe znaleziska odkryte w naszym mieście i okolicach.