Gwara Kujawska- ciąg dalszy....k-z

Cóż próbuję dalej gromadzić słówka......

K

kijanka-krótka deszczułka z rączką do prania bielizny przez wybijanie brudu
Kiszka- kaszanka
Kiszónka- kiszonka
Kiżenka, kieżynka- naczynie z ubijakiem do robienia masła
Klamoty- graty
Kminić- mówić, gadać
Klara-światło oslepiajace
klinczyć- klęczeć
klipa- gra regionalna
Kielczyć się- śmiać się
klofta- pogard. gruba, ociężała kobieta
klómb- klomb
klumpy-buty z drewnianymi spodami
kluszczonka- woda po gotowaniu makaronu lub klusek
kłaki- włosy
kłymbek- kłębek
kłymbiasty- kłebiasty
kłymbowisko- kłębowisko
klamot- kamień
kluk, kluka-nos
kolebać- kołysać
knoty- chłosta
knyp-nóż
knypek- mały nóż, nożyk
kobita- kobieta, żona
Kojfnonć, kojtnonć- umrzeć
kokoszka- młoda kura
kole- obok, przy
kolejorz- kolejarz
kolibka-kolebka, kołyska
kolinda- kolęda
kolonialka- sklep spożywczy
kolónia- kolonia
kołnirz- kołnierz
kopanka- miska do wyrabiania ciasta na chleb
kopnónć- kopnąć
koprowina- miedź
kopystka, kopycha- drewniana łyżka
koróna- korona
kołtun- skręcone, zaplątane, brudne włosy
korzónek-, korzyń- korzonek, korzeń
kotlorz- kotlarz
kowol- kowal
kozieł- kozioł, także nazwa gry regionalnej
kozok- kozak
kómbajn- kombajn
kómin, kóminiorz- komin, kominiarz
kómitet- komitet
kómpać- kąpać
kómpot- kompot
kómu- komu
kómuna- komuna
kómynda= komenda
kómyndant- komendant
kociamber- kot
korbol- dynia
kónduktor- konduktor
kónica- kłonica
kónien- koniec
kóniecznie- koniecznie
kónopie- konopie
kónkól- kąkol
kóntuar- kontuar
kóń- kon
kóński- koński
krajrzoga- piła tarczowa
krakowiok- krakowiak
krydyns- kredens, bufet
krowiniec- krowieniec, krowie placki
krócy- krócej
króng, kryngu-krąg, kręgu
krukiewka-uchwyt, drewniana rączka
krużowaty- człowiek z kręconymi włosami
Krychane kartofle- tłuczone ziemniaki,puree
kryda- kreda
kryncić- kręcić
kryska- kreska
krystek- okrągły piecyk stalowy lub żeliwny na węgiel( takze kurierek, fajerek)
Krzan- chrzan
krzesny- chrzesny
Kściny- chrzciny
krzok- krzak
krzymiń- krzemień
krzyżok- krzyżak
ksinga- książka
ksingorz- księgarz
ksinżyc- księżyc
ksiónżka- książka
któryndy bóndź- którendy bądź, obojętnie którendy
kubaba- ziele angielskie
kuchnia- piec do gotowania
kuchorz- kucharz
kuchynka- kuchenka
kuchynny- kuchenny
kucier, kuczer- furman, woźnica
kuć- także kłuć
kufa- beczkowóz
kufajka- waciak, ciepła przeszywana kurtka szyta na watolinie
kujawiok- kujawiak
kulosy- nogi
kómbinacja- kombinacja
kómbinerki- kombinerki, szczypce
kumoszka, kumoter- kuma, kum
kupywać- kupować
kurok, kurak- kogut
kurczok- kurczak
kurynda-pismo przekazywane od domu do domu w formie obwieszczenia
kutwa- skąpiec, złośliwiec
kwarta, kworta-litrowy garnek z jednym uchem
kwiczyć- kwiczeć
kwiot- kwiat
kwiotuszek- kwiatek
kyndzior- kędzior, lok
kromka- piętka chleba
kumpela- koleżanka
kupać- kupować
kremrować-płytko wzruszyć ziemię,np.  zaorać płytko ściernisko
kuzaj- kuzyn

L

laba- wypoczynek, przyjemność

lachnąć- pocałować

laczki- papcie, obuwie domowe

lafirynda- kobieta wyzywająco ubrana

lajsnąć- kupić, sprawić sobie coś

land- wieś

langus- długas

lapa- klasa

latoperz- nietoperz

latosi- tegoroczny

latoś- w tym roku

latowy- letni

latówka- letni wychów bydła

laubzyga- piłka do cięcia sklejki

laufboba- posłaniec, goniec

leberka- wątrobianka

lecić- lecieć, iść

lekciejszy- lżejszy

leloch= pieszczoch, maminsynek

lelija- lilia

lepi- lepiej

letki- lekki

letkie- płuca świni

leźć- iść, łazić

licki- lejce, cugle

ligęza- niedojda, ciamajda

likarstwo- lekarstwo

listowy- listonosz

liść bobkowy- liść laurowy

liter- litr

litkup-zwyczaj zapijania dobitego targu, wódka fundowana przez nabywcę

lgnąć- grzęznąć, zapadać się

lofer- powsinoga, łazęga, ktoś kto nie może usiedzieć w domu

lofrować- włóczyć się, łazikować, lenić się

lola- kij, pałka

lompy- ciuchy, odzież

lontrus- łobuz, chuligan

lorbas- kawał chłopa, urwis, chuligan

lotać- latać, biegać, marnować czas, obijać się, bumelować, wałkonić się

lufcik- małe, dodatkowe okienko w dużym oknie

luj- chuligan, łobuz

lujówka- czapka z daszkiem

lumpy- niechlujne ubrania, chuligani

luntrus- łobuz, nicpoń

Ł

łapawice- rękawice 

łata- szmata

łazynga- wędrowiec, powsinoga

łe tam- ach tam( wykrzyknik)

łechtać- łaskotać

łynty- łodygi ziemniaków( również łynta- wysoki człowiek)

łobiod- obiad

łoblotany- obeznany

łobstalować- zamówić, zarezerwować

łodebrać- odebrać

łochronka-przedszkole

łod- od

łogónek- kolejka w sklepie

łokónek- mały okoń

łołówek- ołówek

łoński rok- zeszły rok

łopciónć- obciąć 

łornół- szybko ruszył, szybko pobiegł

łowca- owca

łón- on

łóna- ona

łónka- łąka

łynciny- łodygi ziemniaków

łyngol- ktoś wysoki

łyskać się- błyskać się

M

machorka- tytoń do fajki

maciek- żołądek

maciora- locha

majsel- przecinak

majlfut- wypad na łono natury, wycieczka

maluda- maluch, małe dziecko

marmulada- marmolada

mónczka- krochmal

mónczkować- krochmalić

merta- mirt

meter- metr

mglić- mdlić, nudzić( nudności)

miałki- płytki, sypki

mić cykora- bać się

mić dryg- umieć dobrze coś robić, mieć do tego predyspozycje

mić- mieć

miesiónc- miesiąc

milión- milion

mindzy- między

minso- mięso

minszać- mieszać

minta- mięta

mintówka- miętówka

mintus- miętus

miszkać- mieszkać

miszkanie- mieszkanie

mizdrzyć się- przymilać się

mliczornia- mleczarnia

mliczorz- mleczarz

mliko- mleko

młodzie- drożdże

młócarnia- młocarnia

młynorz- młynarz

młynorzowo- młynarzowa

mni- mniej

mnijszy- mniejszy

mnożynie- mnożenie

mocni- mocniej

mocorz- mocarz

modre- ultramaryna

modrok- chaber, bławatek

modrokowy- niebieski

modrzyć- barwić ultramaryną

moknónć- moknąć

mordynga- mordęga

mosióndz- mosiądz

motopómpa- motopompa

motór- motor, silnik

móm- mam

mómynt- moment

mónczka- krochmal

móndry- mądry

Móngolia- Mongolia

Móngoł- Mongoł

mónka- mąka

mónż- mąż

mrożóny- mrożony

muchómór- muchomor

mudzić- marudzić, zajmować niepotrzebnie czas, tracić czas

mulorz- murarz

musowo- obowiązkowo, koniecznie

mutra- nakretka

muzykanty- orkiestra

mycka- czapka

mylinie( mielinie)- mielenie

myndel- mędel

mynka- męka

mynski- męski

myntny- mętny

myślić- myśleć

mucia- matka

matynka- matka zdrobniale

muły-muskuły

mus- konieczność

mieć ptapty- być niedorozwiniętym umysłowo

ma sztycha- jest nadpsute

makiełki, makiołki- kluski z makiem na słodko( potrawa wigilijna)

N

nabierka- łyżka wazowa 

nadzierać się- krzyczeć

nagrygolić- napisać niestarannie, nagryzmolić 

nahajcować- napalić

napalony- zawzięty, bardzo pragnący czegoś  

na- weź, proszę, daję ci

na barana- nieść kogoś na plecach

na chybcika- robić coś szybko, niedokładnie

na gorónco- na gorąco

na podoryndziu- pod ręką, na podorędziu

na poprzyk- na poprzek

na potym- na potem

na późnij- na później

na pryndce- naprędce

na przedej- na sprzedaż

na przestrzoł- na przestrzał

na  przybość- bez skarpet

na rymby- włożyć coś, ubrać na odwrotną (lewą) stronę

na sprzedoż- na sprzedaż

na szage- na ukos, na skróty

na trzyźwo- na trzeźwo

na wirzchu- na wierzchu

nabożyństwo- nabożeństwo

nacincie- nacięcie

nacióngać- naciągac

nacirać- nacierać

nacisnónć- nacisnąć

nacychować- zaznaczyć

nad ranym- nad ranem

nadarymnie- nadaremnie

nadónsany- nadąsany

nadónżyć- nadążyć

nadusić- nacisnąć

nadwyrynżyć- nadwyrężyć

nadynty- nadęty, napuszony

nagónka- nagonka

najónć- nająć

najpszód- najpierw

naleźć- znaleźć

naliwać- nalewać

naliwka- nalewka

namknónc się- usunąć się,przesunąć się

namolny- natrętny

naobkoło- dookoła, naokoło

napinty- napięty

napómknónć- napomknąć, wspomnieć

naprowdy- naprawdę

napynd- napęd

narościć się- osiągnąć dojrzałość

naroz- naraz, nagle

naryncze- naręcze

narzeczóno- narzeczona

narzóndzać- cerować, naprawiać odzież

narzykać- narzekać

narzyndzie- narzędzie

nasinie- nasienie

nasioć- nasiać

natynżoć- natężać

nawiónzka- nawiązka

nawiźć- nawieźć

nawlic- nawlec

nawożynie- nawożenie

nazad, nazod- do tyłu ( komenda do konia)

naźryć- nażreć

niecirpióncy- niecierpiący

niedołynga- niedołęga

nieoczyszczóny- nieoczyszczony

nietopyrz- nietoperz

nima- nie ma

Nimcy- Niemcy

Nimiec- Niemiec

Nimka- Niemka

no- potwierdzenie, tak

norac się- brudzić

nygus- leń

nyncić- nęcić

nyndza- nędza

nyndzorz- nędzarz

nynkać- nękać

nynać- spać

nadra- pazucha, zanadrze

nicpoty- niegrzeczny, niedobry

nyny- spanie

nyrol- skąpiec

nuplać- ssać

narychtować- przygotować

O

obaczyć- zobaczyć

obalić- przewrócić

obcyngi- obcęgi

obicać- obiecać

objinty- objęty

obirać- obierać

oblic- oblec, założyć

oblotany- obeznany, światowy

oblyc się- ubrać się

obłuczyć- założyć ( pościel, ubranie)

oboczyć- zobaczyć

objinty- objęty

obojintny- obojętny

obowiónzek- obowiązek

obrok- pasza dla konia

obróńca- obrońca

obstalować- zamówić

obtoknónć- opłukać naczynie w wodzie

obzorgować- postarać się o cud

obżyrac się- obżerać się

ochyndorzyć- doprowadzić z grubsza do porządku

ociec- ojciec

ocinżały- ociężały

ocióngać- obciągać

ocirać- ocierać

obirać- obierać

odciónć- odciąć

odginty- odgięty

odgiónć- odgiąć

odrómbać- odrąbać

odrynczny- odręczny

odsicz- odsiecz

odsłónić- odsłonić

odsónczyć- odsączyć

odstómpić-odstąpić

odstympstwo- odstępstwo

odświntny- odświętny

ofuknónć- obrazić się, zripostować

ogacić- ocieplić przed mrozem

ogiń- ogień

oglóndać- oglądać

okinko- okienko

okłodka- okładka

okóń- okon

okróngły- okrągły

okrónżynie- okrążenie

okryng- okręg

okryngowy- okręgowy

okryny- okręt

okulory- okulary

opliść- opleść

oprzóntać- oprzątać, nakarmić zwierzęta

oprzynt- oprzęt ( jak wyżej)

oprzytómnić- oprzytomnieć

opuchninty- opuchnięty

opuchnónć- opuchnąć

orintować się- orientować sie

orka na zogón- orka na zimę

oryndować- orędować

oryndzie- orędzie

orynż- oręż

osim- osiem

osimdziesiónt- osiemdziesiąt

osióngnincie- osiągnięcie

osióngnónć- osiągnąć

osiónść- osiąść

oskarżóny- oskarżony

osławióny- osławiony

ospa- śruta, pasza dla zwierząt

osprzynt- osprzęt

ostać- zostać

ostrzóny- ostrzony

ostrzynie- ostrzenie

oswojóny- oswojony

ośmiokóntny- ośmiokątny

ośmiomiesinczny- ośmiomiesięczny

ośmiopintrowy- ośmiopiętrowy

ośmioprocyntowy- ośmioprocentowy

otrymby- otręby

otwirać- otwierać

owczorz- owczarz

ozimbinie- oziębienie

ozorgować- zamówić

ożeszty- Ach ty( wyrażenie złości, dezaprobaty)

ożynić- ożenić

ożywinie- ożywienie

odbuchło- odbiło

obkład- kompres, np. wędlina czy ser na chlebie

obśrupany- wyszczerbiony

odpicować się- wystroić się

odpicowany- wystrojony, elegancki

ogarnąć się- oporządzić się

oglądnąć- obejrzeć

opyplany- brudny, umorusany, niechlujny

obewrotny- obrotny, sprytny, zręczny

ogróżka- dreszcze gorączkowe

opałka- koszyk

Ó

ón- on

óna- ona

óndulacja- ondulacja

P

 Pajda- gruba skiba chleba

pajónk- pająk

pałónk- pałąk

pamintać- pamiętać

paminć- pamięć

panujóncy- panujący

papiros- papieros

papirówka- papierówka

paplina- topola

patefon- adapter

patyk- kojec w chlewie

pazłotko- folia aluminiowa

pelić- pleć

pepłać- brudzić

pieczora- pieczara

pieczyntować- pieczętować

pieczyń- pieczeń

Pielić- pleć

piełun- piołun

pierduśnica- plotkara

pierdziołka, pierdałka- owoc dzikiej gruszki

pirón- piorun, pierun

pierściónek- pierścionek

pijok- pijak

pijowka- pijawka

pikny- piękny

pindrzyć się- stroić, upiększać się

pindurynda- chwast silnie trujący, bieluń dzierzawa

pinióndz- pieniądz

pinióndze- pieniądze

pinkny- piękny

pinta- pięta

pintro- piętro

pintrowy- piętrowy

piń- pień

pińciolotka- pięciolatka 

pinciopintrowy- pięciopiętrowy

pincioprocyntowy- pięcioprocentowy

pińć- pięć

pińćset- pięćset

pińść- pięść

pioch- piach

pioć- piać, śpiewać wysokim głosem

piosek- piasek

piosynka- piosenka

pión- pion

piónć- piąć

pióntka- piątka

pirożek- pierożek

piróg- pieróg

pirszy- pierwszy

pirszyństwo- pierszeństwo

pirwyj- wczesniej

pirze- pierze

pirzyna- pierzyna

pisorz- pisarz

piszczoła- piszczałka

plaski- płaski plómba- plomba

plón- plon

plónować- plonować

płaczóncy- płaczący

po czymu- po ile

po wiela- po ile

pochrympać- uciąć nierówno, niestarannie

pocióng- pociąg

pocirz- pacierz

poczóntek- początek

poczynstunek- poczęstunek

podbirać- wykopać część bulw ziemniaka nie wyrywając krzaka

poddziesiónto- drugie śniadanie 

podleczóny- podleczony

podliwać- podlewać podług- według

podobiństwo- podobieństwo

podstymp- podstęp

podstymplować- podstęplować

podwolać się- zalecać się

podwyrko, podwórek- podwórze

poincie- pojęcie

pointny- pojętny

polić- palić

polipa- polepa, sufit

połknónć- połknąć

pomindzy- pomiędzy

pomocny- ktoś kto umie pomóc

porómbac- porąbać

porómbany- niespełna rozumu, głupi

portki- spodnie

poryncz- poręcz

porynczny- poręczny

porzónny- porządny

posiasny- dopasowany do osoby, ergonomiczny

postrónek- postronek, linka

postymp- postęp

postympek- postępek

postympowy- postępowy

pośrupać- poszczerbić, obić, postrzępić

potolać- wygnieść, wydeptać np. łan zboża

potym- potem

potynga- potęga

powróz- sznur, linka

pozbadnónć- pozbaść, wejść komuś na głowę

pólik- policzek

pómidór- pomidor

pómnik- pomnik

pómpa- pompa,ulewa

pónczek- pączek

póńczocha- pończocha

procynt- procent

prostokónt- prostokąt

proszczok- prosię

prónd- prąd

pryndki- prędki, szybki

pryndko- prędko

przebirać- przebierać, selekcjonować

przebrać np. rękę- zwichnąć podczas pracy

przecie- przecież

przedać- sprzedać

przednówek- okres przed żniwami

przekónska- przekąska

przepełnióny- przepełniony

przerażóny- przerażony

przerómbać- przerąbać

przerymbel- przerębla

przesiónkanie- przesiąkanie

przesónd- przesąd

prześciradło- prześcieradło

prześwicać- przeświecać

prześwitlinie- prześwietlenie

przetrejbować- zmielić ziarno, przemielić

przewalić się- przewrócić się 

przezimbinie- przeziębienie

przeznaczynie- przeznaczenie

przybość- chodzić na boso, lub w butach bez skarpet

przylepka- piętka chleba

przyndza- przędza

przysinga- przysięga

przysingać- przysięgać

przysiónc- przysiąc

przysiónść- przysiąść

przyspieszynie- przyspieszenie

przystympny- przystępny

przytympiony- przytępiony

przywiść- przywieźć

przywlic- przywlec

przywyknónć- przywyknąć

przyzimny- przyziemny

pszynica- pszenica

pszynny- pszenny

ptok- ptak

pucowaty- pulchny, okrągły na twarzy

pugilares- portfel, etui

puszorek- uprząż konia

pyda- laga, bicz

pylić- pleć

pympek- pępek

pynchyrz- pęcherz

pynczek- pęczek

pynczok- pęczek

pyndzel- pędzel

pyndzić- pędzić

pyndzlować- pędzlować

pynkać- pękać

pynkaty- pękaty

pynknónć- pęknąć

pyntać się- pętać się

pagować- patrzeć, podglądać

ploga- plaga

polowce- ciężkie sznurowane buty

pódź sa- chodź tu

pecynka- grudka

pyrki- ziemniaki

ploży- sprzyja, dobrze służy komuś

plug- ropa

polica- półka

posowa- pułap

płatnirz- zbierał po wsiach szmaty, dając w zamian drobne, tandetne przedmioty

potykielec- na potykielcu- na poczekaniu

pukwa- pukawka, zabawka do strzelania

pylonka- pielonka, pielenie chwastów

publika- publiczne zgorszenie

poruta- wstyd

parzybroda, parzycha- zupa z kapusty

plyndz- placek ziemniaczany

pana- przebita dętka

peja- wesz, pchła

pener- człowiek z marginesu

penerstwo- margines społeczny

pierdoła- gamoń

pierdoły- głupoty

pkać- pchać

przytośtać- przynieś

podkoziołek- ostatni dzień karnawału

R

rachować- liczyć

raczy- raczej

rakorz- rakarz

raszpel= pilnik

rechotać- śmiać sie głośno, rubasznie

rechtać się- mieć ruję(maciora)

reizen tasza- torba podróżna

rejón- rejon

rejwach- zamieszanie, hałas, szum, zgiełk

robok- robak ( gąsienice, owady, chrząszcze itp.)

roboszek- robaczek

roguzie- pałka szerokolistna zwana również rogożą

rojber- psotny chłopiec

rosnóńć- rosnąć

roz- raz

rozbirac- rozbierać

rozchemłany- rozpięty pod szyją

rozmaite- różne

rozrucać- rozrzucać

rozwininty- rozwinięty

rozwydrzóny- rozwydrzony

rozwydrzynie- rozwydrzenie

rozżalóny- rozżalony

rómbac- rąbać

rómbek- rąbek

rónczka- rączka

róndel- rądel

ruk cuk- szybko, spawnie, zgrabnie

rychli- wczesniej

rychło- wcześnie

rychtować- szykować, przygotowywać

rychtyg, rychtyk- w porządku, akurat, czyżby( w przypadku pytania)

rydel- daszek czapki

rymorz- rymarz

ryncznie- ręcznie

ryncznik- ręcznik

rynczny- ręczny

rynczyć- ręczyć

rynka- ręka

rynkow- rękaw

ryptura- przepuklina

rzaga- piła do cięcia drewna

rzeszoto- sito

rzeźbiorz- rzeźbiarz

rzeżucha- roślina podobna do trawy z ostrymi brzegami liści (turzyca)

rzodki- rzadki

rzoga- piła, piłka

rzogować- piłować

rzoszka- piła do drewna

rzónd- rząd

rzóndowy- rządowy

rzóndzić- rządzić

ryczka- stołek, małe krzesełko

rzympolić- rzępolić( krzywo ciąć, lub np. kiepsko grać na jakimś instrumencie, często skrzypce)

rzynsa- rzęsa

rżnincie-rżnięcie

rżnóńć- rżnąć

rajzować- podróżować

redyska, rediska- rzodkiewka

rumpuć- gęsta zupa jarzynowa

repeta- gęsta zupa na jednodaniowy obiad, dokładka

ryfa- gęba, mina, wyraz twarzy, grymas

rzęchy- łachy, szmaty

rugzak- plecak

reputaśny- odważny, energiczny

S

sagan- ciężki garnek kuchenny, gar

saganek- garnek kuchenny

sekulory- okulary

sieknónć- uderzyć

siekocz- narzędzie z ostrzem z blachy wygiętym w kształcie litery "S" osadzonym na trzonku służące do rozdrabniania ziemniaków, buraków na karmę dla świń, krów, koni

siła- dużo

siora- siostra

siw- siew

skarpyty- skarpety

skarupy, skorupy- naczynia porcelanowe, fajansowe, ceramiczne

sklep- piwnica, ziemianka do przechowywania płodów rolnych okopowych  

skopowina- baranina 

skrzeki, skworki- skwarki, spyrki

słóma- słoma

smaka- apetyt

smary-chłosta, bicie

smeja, smela- gotowane otręby, gotowana śruta na paszę do zwierząt

smrodyna- czeremcha

sodzowka- staw

sóm- są

sómsiek-sąsiek, część stodoły przeznaczona do składowania zboża, siana, słomy

sprawunki- zakupy

sprzedajta- sprzedajcie

stalować- zamawiać, regulować zegar

statki- naczynia kuchenne

steczka- ścieżka, dróżka polna

stelmach- stolarz

stołek- krzesło 

stołowy pokój- jadalnia

stróna- strona

strugać kartofle- obierac ziemniaki

strychołek- osełka do kosy

stuf, stufiok- kubek metalowy 

suchoty- gruźlica

sumitować się- tłumaczyć się

suszynie- suszenie

swołocz- podły człowiek

syr- ser

szablok- fasola

szabrować- kraść

szaga- ukos( iśc na szagę- iść na ukos, na przełaj)

szajerek- budynek gospodarczy do przechowywania drewna

szak- oczywiście, przecież

szak- także stosowany jako znak zapytania na końcu zdania pytającego

szak?- czy tak?, prawda?

szczun- gówniarz, dzieciak

szczupok- szczupak

szwung, szwunk- zręczność, sprawność

szkarpyta- skarpeta

szkita- noga

szkloki- landrynki, twarde cukierki

szkrab- dziecko

szmaja, szmania- człowiek leworęczny, mańkut

szmajba, szajba- koło pasowe

szmalec, szmolec- smalec

szmuglować- przemycać, spekulować, oszukiwać

szmyrgiel- szlifierka

szpec- ktoś obeznany a jakiejś dziedzinie, lub cwaniak

szperać- szukać, myszkować

szpilorek- szydło, przebijak

sztelwaga- okuty, drewniany element z zaczepami, do którego przymocowuje się orczyki, zamontowany do przedniej części wozu konnego albo narzędzia rolniczego, orczyca

sztrykować- robić na drutach coś z wełny

szturchać- trącać

sztyga- kopka zboża zestawiona ze snopów

szudrać się= drapac się

szukać się- bawić się w chowanego

szundy- drewniane nosidło do noszenia wody

szut- miał węglowy, także drobny gruz

szwargotać- mówić, mówić po niemiecku

szwejcować- spawać

szwotoły- strzępy, podarta odzież

Szwung- pęd, szybkość, chęć

szwyndać się, wałęsać się, chodzić bez celu

szypa- łopata

siń- sień, przedpokój, korytarz, klatka schodowa

sirminga- niepozorny facet

szachol- szeregowy żołnierz

szajges- cwaniaczek

szkieber, szkop- Niemiec

szkieła- policjant

sznytka- kromka

szplin- głupiec, wariat

sztuba- pomieszczenie, lokal

sztrumble- papierosy

szwerka- siostra

sztyrować- iśc, maszerować 

skiciu- smyk, chłopiec

smog- kij

spążka- drewniana zatyczka

spozim- początek wiosny

staje- miara długości, około stu dużych kroków

stroszki- strachy, straszydła

supast- przymusowa, postanowiona przez sąd sprzedaż majątku niewypłacalnego dłużnika

szaflik- drewniane naczynie do wody i mleka

szalej-cykuta, roslina z której korzenia otrzymuje się truciznę

szewiot- wełniana tkanina

szmatnica- szafa lub skrxynia na odzież

szmuchel- oszustwo, kradzież

szybity- wygięty, półokrągły, zaokrąglony

Ś

ślipia- oczy

ślungwa,ślongwa- niezdara, łamaga

śpik- skroń lub ciemiączko u niemowlęcia

śrubsztok- imadło

śrutować- mleć zboże

świntojanki- porzeczki( ale nie czarne)

świniok- świniak, wieprzek

T

tamój- tam

tachać- nosić

taradajka- bryczka

tartajstwo, tałatajstwo- dziadostwo

tasak- maczeta do ogławiania buraków (obcinania liści)    

taśtać, tośtać- nosić, poniewierać, szarpać

tedy- wtedy 

toć- ależ, przecież

tolać się-tarzać się np. w sianie, słomie

tregry- dwuteowniki stalowe, dźwigary

trepy- drewniaki, ciężkie buty

trotuar- chodnik

trowa- trawa

tuk- szpik kostny, przygłup

tutej- tutaj

tutka- torebka papierowa

tyncza- tęcza

tyrać- ciężko pracować

tryty- buty, nogi

tasz- buda kramarska

tatynek- ojciec zdrobniale

truna- trumna

U

ubrechtać- ubrudzić się, uśmiać się

ukrychać- rozdrobnić ugotowane ziemniaki 

ulingołka- owoc dzikiej gruszki

ulinić- wykręcić piszczałkę, zsuwając korę z gałązki wierzbowej

umorusać- wybrudzić 

unorać się- ubrudzić się

uskromnić- posprzątać, uporządkować

usłuchany- posłuszny

uzorgować- postarać się, nazbierać, załatwić

uhajtnąć, uhajtać- uciąć

utorkać się- umoczyć się

W 

wajcha- dźwignia, przekładnia, zwrotnica

wartołka- bąk- zabawka

waserwaga- poziomica

wej- patrz, zobacz

welbunek- strop

westka- kamizelka

wew-  w (wew szafie- w szafie)

wiater- wiatr

wiela- dużo

wiewielga- wilga

wirzch- wierzch

wita- wiecie

włóczyć- bronować na polu

włóki- brony

winkiel- róg (kąt prosty)

winkszy- większy

wiónzać- wiązać

wnyki- chłosta

wodnity- wodnisty

wóntpia- wnętrzności

wóntroba- wątroba

wóntróbka- wątróbka

wtrynić- wepchnąć coś gdzieś z trudem, wcisnąć lub wmówić komuś

wuja- wujek, stryjek ale też żartobliwy zwrot do kogoś

wyglóndać- wyglądac, oczekiwać

wygogolony- wydekoltowany

wyjść z klary- odsłonić

wyngiel- węgiel

wynorać się- ubrudzić się

wypiordek, wypierdek-( żartobliwie, wulgarnie) karzeł, knypek, kurdupel, wyskrobek, ostatnie dziecko starszych rodziców

wyrko- łóżko 

wyro- łóżko

wyrychtować- naprawić, doprowadzić do porządku, uporządkować

wyszki-coś wyżej, wejść na wyszki- wejść na drabinę, mebel itp.

wysztafirowany- wystrojony

wziónć- wziąć

wećpić, wćpić- wrzucić

weko- słój do zapraw

węborek, wymborek- wiadro

weba- lepszy gatunek lnianego płótna

worka, warka- zupa z mąki na wodzie

waska- drewniane naczynie z dwoma uszami do mycia naczyń

wyćpić- wyrzucić 

wuchta- duża, wielka ilość, duża porcja

wknaić się- wcisnąć się, wleźć gdzieś

wypindaczony, wypindraczony- wystrojony

wódorz, włódorz- włodarz

Z

za pazóchom- pod ubraniem, schować coś pod koszulą

zabirać- zabierać

zabolić- zaboleć

zachrypnónć- zachrypnąc

zachyncić- zachęcić

zachynta- zachęta

zacietrzewióny- zacietrzewiony, zawzięty

zacincie- zacięcie

zacióng- zaciąg

zaciónżyć- zaciążyć

zacyrować- zacerować

zaczónć- zacząć

zaczóntek- zaczątek

zadónć- zadąć

zadrasnónć- zadrasnąć

zadzirać- zadzierać

zaglóndać- zaglądac

zainty- zajęty

zajónć- zająć

zajónknónć- zająknąć

zajrzyć- zajrzeć

zajzer-kwas solny

zaklincie- zaklęcie

zakluczyć- zamknąc na klucz

zakorzynić- zakorzenić

zakón- zakon

zakónnik, zakónnica- zakonnik, zakonnica

zakónska- zakąska

zakóntek- zakątek

zakóńczyć- zakończyć

zakrynt- zakręt

zakryntka- zakrętka

zalónc- zaląc się

zalónżek- zalążek

zamudzać- przeszkadzać, zabierać czas

zaś- później, potem

zawarty- zamknięty

zawdy- zawsze

zdziebołko, zdziebełko- trochę, troszeczkę

zdziebko- trochę

zebuć- zdjąć buty

zezuć się- zdjąć buty 

zeblyc - zdjąć ubranie 

zgnity- zgniły

zielazo- żelazo

zielazny- żelazny

zielsko- chwasty

zimia- ziemia

zimne nóżki- galareta z mięsa

ziorko- ziarno

zlyźć- zejść, zleźć

zmudzić- zmarnować czas

zoboczyć- zobaczyć

zocirka- zacierka

zocny- zacny

zogón- zagon, kawałek pola

zoinczy- zajęczy

zorgować- robić zapasy

zorgowny- zaradny

zwiónzany-związany

zydelek- małe krzesło

zbuki- złe, śmierdzące, zepsute jajka

zbyry- figle, zbytki, hece, zabawy

zhatłać- zniszczyć się pracą

zadryndać- zadzwonić

zgrywus- żartowniś

zaklepka- zasmażka do zupy

zyzol- zezowaty

znorać się- wybrudzić się

zynder- łobuz, nierób

Ż 

żgajek- maluch, maluda

żgajka- ryba ciernik

żóna- żona

żónaty- żonaty

żóndło- żądło

żupon- kubrak, kamizelka

żuponek- kubraczek

żyjóncy- żyjący

żylatyna- żelatyna

żylok- żylak

żympolić- miernie grać na instrumencie muzycznym

żynić-żenić

żyr- karma dla zwierząt

żgak, żgok-kolec, zadra

żybura- mętna ciecz

żurak- garnek lub dzbanek w którym wyrabia się żur

Ź

źrybok-źrebię, młode zwierzę z rodziny koniowatych

źryć- żreć, pogardliwie jeść

Mozolna praca dobiegła końca, choć zdaję sobie sprawę że ten słownik ciągle jest otwarty, będzie przybywać ciągle nowych wyrazów, zwrotów i ciągle będę go uzupełniał.

Być może wkrótce w "Kronikach" ukażą się teksty pisane gwarą, wiersze kujawskie- takie są plany, więc zapraszam na te stronice wszystkich miłośników gwary kujawskiej oraz naszych obyczajów i obrzędów.