Styczniowe Kalendarium Kujawskie

Nowy Rok 2015 zaczynam od przedstawienia ciekawych dat i wydarzeń w Dziejach Inowrocławia i Kujaw.

1

1675- w Kruszwicy urodził się Mieczysław Jaśniewicz, później o. Bolesław Gwidon, zakonnik Kanoników Ducha Św. de Saxie we Włoszech. Powrócił do Polski jako kaznodzieja.Zmarł w 1710 r. w Kaliszu.

1830- Wincenty Wąsowicz zakupił od Niemca Ottona Hundsdorfera najstarszą inowrocławską aptekę "Pod Czarnym Orłem" mieszcząca się w domu stojącym vis a vis dzisiejszego hostelu "Pod  Lwem".

Tym samym stał się pierwszym polskim aptekarzem w Inowrocławiu.

1963- powstało Inowrocławskie Przedsiębiorstwo Budowlane, a jego pierwszym dyrektorem został Sylwester Jakubowski.

1965- z połączenia Międzyzakładowej Spółdzielni Mieszkaniowej ze Spółdzielnią Mieszkaniową"Zagroda"powstała Kujawska Spółdzielnia Mieszkaniowa w Inowrocławiu.

1976- W Hucie Szkła Gospodarczego "Irena" w Inowrocławiu uruchomiono oddział kryształów.

2

1873- zmarł Jan Nepomucen Ekowski ( ur.1809 ), oberżysta, radny miasta Inowrocławia, uczestnik Powstania Styczniowego.

1919- podczas walk o Inowrocław zginął m.in. Wojciech Kwiatkowski (ur.1894 ), któremu Maria Czabańska ufundowała w 1934 roku tablicę pamiątkową( zniszczoną w 1939). Obecnie imię Kwiatkowskiego nosi jedna z ulic w rejonie Starego Miasta.

1929- Augustyn Pyka z Lublińca został burmistrzem Gniewkowa. o stanowisko ubiegało się ponad 80 kandydatów.

3

1338- z tego dnia pochodzi najstarsza wzmianka źródłowa o Wierzchosławicach. 

1919- przerwane zostały walki o Inowrocław, delegaci Naczelnej Rady Ludowej podpisali rozejm z komendantem niemieckim mjr. Grollmanem. w tymże dniu powstańcy dowodzeni prze por. Cymsa wyzwolili Kruszwicę.

4

1883- w wieku 56 lat zmarł na tyfus Karol Fryderyk Menzel, długoletni dyrektor Królewskiego Gimnazjum w Inowrocławiu.  

1911- w Poznaniu zmarł ks. Leonard Glabisz (ur.1844 ), w latach 1873-1886 duszpasterz w par. Św. Mikołaja, nauczyciel Jana Kasprowicza, prezes Towarzystwa Czeladzi Katolickiej, dyrektor Banku Ludowego w Inowrocławiu. Po 1886 r. był proboszczem w Murzynnie i dziekanem gniewkowskim.

1919- podczas walk o Janikowo męstwem wyróżnił się Ludwik Gajewski, za jego przyczyną opanowano kilka ważnych obiektów m.in. dworzec kolejowy i pocztę.

1969- prof.dr hab. Jan Moll, wychowanek Gimnazjum Jana Kasprowicza w Inowrocławiu, dokonał w klinice łódzkiej pierwszego w Europie wschodniej przeszczepu ludzkiego serca.

5

1867- w Targownicy koło Mogilna urodził się Stefan Grabski, syn Lucjana, znany przemysłowiec inowrocławski, m.in. dyrektor młyna "Grabski-Wilkoński i Ska"- współzałożyciel fabryki "Głogowski i Syn". Zmarł w 1943 r. w Poznaniu.

 1919- Pakość powróciła do macierzy.

1930-powstała Publiczna Biblioteka Miejska w Inowrocławiu.

1956- w Szwajcarii zmarł Edward Jaggi (ur.1897 ), w latach 1930-1949 właściciel znanego zakładu rzeźniczego w Inowrocławiu przy pl. Klasztornym.

1964- swój pierwszy tytuł mistrzów Polski w tańcach na lodzie zdobyła para"Goplanii"- Genowefa Malczak i Piotr Jankowski, której trenerem był Remigiusz Jankowski.

6

1919- powstańcy wielkopolscy dowodzeni przez por. Pawła Cymsa wyzwolili Inowrocław spod niemieckiego panowania. Mieszkańcy zniszczyli pomnik cesarza Wilhelma I, który stał na skwerze przed dzisiejszym dworcem autobusowym oraz pomnik Germanii na Rynku.

1940- w poznańskim Forcie VII rozstrzelany został Stefan Cybichowski (ur. 1881 ), wybitny architekt, twórca ponad stu obiektów sakralnych, m.in. kościołów Św. Józefa w Inowrocławiu i Św. Teresy w Kruszwicy. Był absolwentem gimnazjum inowrocławskiego.

7

1919- zmarł Mieczysław Dutkiewicz (ur.1862 ), znany inowrocławski zegarmistrz i złotnik. Zakładał pierwsze w mieście telefony, rozprowadzał tez pierwsze fonografy i wałki nagraniowe.

Był aktywnym działaczem społecznym i narodowym.

1921- zmarł Józef Czapla (ur. 1849 ),lekarz weterynarii, aktywista ruchu ludowego, działacz Towarzystwa Gimnastycznego"Sokół", radny miejski.

8

1821- urodził się Teodor Gunther, dyrektor Królewskiego Gimnazjum w Inowrocławiu w latach 1859-1872. Zmarł w 1890 r. w Królewcu. 

9  

1784- wojewoda inowrocławski Józef Mycielski  h. Dołęga (1733-1789 ) otrzymał godność senatorską. W 1785 r. król Stanisław August Poniatowski przyznał mu Order Orła Białego.

1911- w Inowrocławiu zmarł Franciszek Elsner (ur. 1835 ), powstaniec styczniowy, towarzysz broni płk.Edmunda Calliera, w latach 1893-1905 kierownik drukarni i administrator"Dziennika Kujawskiego".

10

1905- oddana została do użytku stacja wodociągowa w Trzaskach k. Inowrocławia.

1917- zmarła Anna z Perlińskich Nowakowska (ur.1857 ), działaczka społeczna i charytatywna, organizatorka kursów języka polskiego, współzałożycielka i prezeska Towarzystwa Samopomocy Naukowej(Żeńskiej) w Inowrocławiu. jej syn Kazimierz (1879-1962) był słynnym polskim chirurgiem.

1925- Szkoła Powszechna w Pakości otrzymała imię Ewarysta Estkowskiego.

11

1472- w Krakowie zmarł Jan Dąbrówka, profesor Akademii Krakowskiej, wielokrotny rektor, wybitny humanista, współpracownik Kazimierza Jagiellończyka. Pochodził z kujawskiej wsi Dąbrówka.

1816- burmistrz Pakości Służewski złożył władzom regencji sprawozdanie o stanie miasta.  

Stan gospodarki miejskiej od 1771 r. nie uległ poważniejszym zmianom. 

1904- w Nowym Sączu urodziła się Michalina Migacz-Mazurkiewicz, hafciarka artystyczna, od 1958 r. związana z Inowrocławiem. Jest autorką ponad 200 prac , głównie portretów i pejzaży górskich. Zmarła w 1990 r.

1969- w Inowrocławiu odsłonięty został pomnik ku czci Powstańców Wielkopolskich.

12

1924- w Inowrocławiu zginął tragicznie Władysław Proniewicz (ur.1866), artysta tutejszego teatru, przedtem znany tenor opery i operetki warszawskiej.

13

1900-Gustaw Wilhelm Treinies został pierwszym burmistrzem Inowrocławia. Urząd ten sprawował do śmierci tj. do 1915 roku.

1907- w Pakości urodził się Stanisław Szenic, znany pisarz, autor licznych powieści, m.in. "Maria Kalergis", "Pitaval warszawski", "Mars i Syrena". Był wychowankiem gimnazjum   inowrocławskiego. Zmarł w 1987 r. w Warszawie.

14

1943- we Lwowie rozstrzelana została przez hitlerowców Danuta Dowmont (ur. 1915), przed wojną dziennikarka pracująca w zespole redakcyjnym "Dziennika Kujawskiego" w Inowrocławiu 

15

1855- w Poznaniu urodził się Wilhelm Warschaurer, lekarz od 1881 r. zamieszkały w Inowrocławiu. Był jednym z głównych organizatorów żydowskiej loży masońskiej"Astrea Loge des Fellows Ordens" (1894). W latach 1925-1937 piastował godność Wielkiegi Sira Wielkiej Loży Polskiej. 

Zmarł w 1939r.

1933- w Warszawie zmarł Maciej Roman Wierzbiński, pisarz i poeta, krytyk literacki i dziennikarz.Prezes Towarzystwa Beletrystów Polskich i członek Zarządu Towarzystwa Literatów i Dziennikarzy, laureat nagrody literackiej im. Elizy Orzeszkowej (1933).

W latach 1901-1902 redaktor "Dziennika kujawskiego".

1970- w Gniewkowie zmarł Jan Drecki (ur.1888), lekarz i działacz społeczny, powstaniec wielkopolski. Był prezesem Towarzystwa Powstańców i Wojaków w Gniewkowie, radnym miejskim, aktywnym członkiem Towarzystwa Gimnastycznego "Sokół".

1982- zmarł w Poznaniu prof. dr hab.Michał Swoboda (ur.1910), filozof i filolog klasyczny, długoletni nauczyciel Gimnazjum Jana Kasprowicza w Inowrocławiu.

16

1591- data ad quem śmierci Jana Baptisty Ouadro z Lugano, architekta włoskiego, który dokonał renesansowej przebudowy poznańskiego ratusza. Był prawdopodobnym twórcą kaplicy Kościeleckich przy romańskiej świątyni Św. Małgorzaty w Kościelcu Kujawskim.

1945- w bozie koncentracyjnym Neuengamme k. Hamburga zginął Edmund Lemm (ur.1891), dr weterynarii, dyrektor rzeźni miejskiej w Inowrocławiu.

17

1984- W Puszczykowie pod Poznaniem zmarł ks. Ignacy Posadzy rodem z Szadłowic (ur.1898), znany kaznodzieja, podróżnik, publicysta, organizator i przełożony Towarzystwa Chrystusowego dla Wychodźców. Był wychowankiem Gimnazjum Jana Kasprowicza w Inowrocławiu.

18

1817- urodził się Daniel Aleksander Rakowicz, nauczyciel, przyrodnik, autor elementarza polskiego- "Nauka czytania i pisania", który doczekał się ponad stu wydań.w 1875 r. zamieszkał w Inowrocławiu. Zmarł w 1876 r. i spoczywa na cmentarzu przy kościele Imienia NMP "Ruina".

1922- w Skotnikach zmarł Józef Grabski (ur.1839), działacz społeczny i gospodarczy, współtwórca spółki "Grabski- Wilkoński i Ska", która wzniosła młyn parowy w Inowrocławiu.

1936- Rada miejska podjęła decyzję o budowie szkoły w Mątwach ( obecnie SP nr 9).

19

1933- powstał Aeroklub Kujawski 

1938- w wieku 33 lat zmarł w Warszawie Antoni Wojciechowski, czołowy polski szachista okresu międzywojennego. Kilka jego partii pozostało na trwałe w literaturze szachowej.

W latach 1932-1936 mieszkał w Inowrocławiu.

1945- Armia Czerwona wkroczyła do Kruszwicy.

20

1185- najwcześniejsza znana informacja źródłowa o Inowrocławiu. 

Książę mazowiecki Leszek Bolesławowic wydał dokument na mocy którego katedra włocławska otrzymała 10 grzywien srebra rocznie z dochodów targu inowrocławskiego.

1320- w katedrze na Wawelu odbyła się koronacja Władysława Łokietka (ok.1260-1333), wybitnego polskiego władcy, odnowiciela państwa. Łokietek był synem księcia kujawskiego Kazimierza i Eufrozyny. Najprawdopodobniej urodził się i wychował na zamku w Inowrocławiu. 

 

   

1794- w Pakości miał miejsce wielki pożar, w trakcie którego spłonęło 21 domów.

1962- w Poznaniu zmarł Marian Andrzejewski (ur.1882), architekt, twórca kilkunastu kościołów, m.in. garnizonowego Św. Barbary i Św. Maurycego w Inowrocławiu (1928-1929) i Opatrzności Bożej w Mątwach (1930-1931).

21

1945- do Inowrocławia wkroczyły oddziały 12 Korpusu Pancernego Gwardii Armii Czerwonej. Zakończyła się niemiecka okupacja miasta. W tymże dniu Rosjanie opanowali prawie cale Kujawy inowrocławskie.

1960- zmarła Bolesława Kompf (ur.1881), długoletnia dyrektorka Gimnazjum Marii Konopnickiej 

w Inowrocławiu. jej staraniem w 1927 r. oddano do użytku nowy gmach szkolny.W ostatnich latach swego życia uczyła jeszcze religii w Szkole Podstawowej nr. 2.

1971- rozpoczęły się Dni Kultury Kujawskiej, w ramach których występowały m.in.:Teatr Poezji "Fama" i zespół muzyczny "Labirynty".

22

1945- zakończyła się okupacja Strzelna.

1945- w Inowrocławiu powstał Tymczasowy Komitet Obywatelski, którego przewodniczącym został Piotr Trocholepszy.

1954- w Warszawie zmarł Kazimierz Ziętkowski (ur.1877), działacz społeczno-polityczny, wydawca, w latach 1922-1939 dyrektor Drukarni Kujawskiej i wydawnictwa "Dziennik Kujawski".

23

1945- grupa byłych członków KPP i PPS zorganizowała w Inowrocławiu manifestację na cześć Armii Czerwonej.

24

1895- urodził się Witold Krzymiński (syn prezydenta Inowrocławia), sędzia Sądu Najwyższego w Warszawie, zginął w 1940 r. w Katyniu.

1969- zmarł Franciszek Dźwikowski (ur.1884), budowniczy.

Wzniósł wiele znanych w Inowrocławiu obiektów, m.in. kościół Najsłodszego Serca Jezusa, kościół garnizonowy,, Gimnazjum Marii Konopnickiej, Sokolnię, Zakład Przyrodoleczniczy w Solankach.

25

1306- reprezentanci inowrocławskiej Rady Miejskiej zawarli w Toruniu rozejm z czeskim starostą Wielkopolski i Kujaw- Pawłem z Paulstejnu.

1390- książę Władysław Opolczyk zapisał ziemię inowrocławską, tucznowską i bydgoską swojej córce Jadwidze.

1868- urodził się Kazimierz Milewski, zasłużony działacz narodowy z Gniewkowa, przewodniczący Rady Miejskiej i honorowy obywatel tego miasta.Zmarł w 1941 roku w Lublinie. 

26

1947- w Gmachu Teatru Miejskiego otwarto Miejską Bibliotekę Publiczną w Inowrocławiu.

1971- w Bydgoszczy zmarł dr Michał Grobelski (ur.1889), znany chirurg ortopeda. niósł pomoc rannym w czasie powstania wielkopolskiego (w Inowrocławiu), wojny polsko-bolszewickiej, III powstania śląskiego i powstania warszawskiego.

27

1902- urodził się Alfred Jesionowski, pedagog, publicysta, krytyk literacki. W 1920 r. ukończył Gimnazjum Jana Kasprowicza. Zginął w Gross-Rosen w 1945 roku.   

1963- w Gorzowie Wielkopolskim zmarł Stanisław Gotowała (ur.1903), pięściarz w Kujawskim Klubie Bokserskim w Inowrocławiu, mistrz Polski w wadze piórkowej na rok 1924.

28

1777- pruski budowniczy Gottfried Dornstein wykonał projekt i kosztorys odbudowy kościoła Św, Franciszka w Inowrocławiu.

1861- powstało Towarzystwo Rolnicze Inowrocławsko-Strzelińskie, pierwsza pod zaborem pruskim polska organizacja na Kujawach.        

1945- w Inowrocławiu zawiązał się Komitet Polskiej Partii Robotniczej, którego sekretarzem został Kazimierz Kubski.

29

1362- podczas pobytu w Inowrocławiu król Kazimierz Wielki wystawił akt rozdzielający dziedzictwa dwóch wielmożów kujawskich- braci Wojciecha i Hektora z rodu Leszczyców.

30

1879- zmarł Michał Levy (ur.1807),inowrocławski kupiec i przemysłowiec narodowości żydowskiej, jeden z pionierów industrializacji Kujaw Zachodnich. Prowadził prywatne poszukiwania złóż soli.

31

1901- w Jacewie urodził się Antoni Fiutak, redaktor "Dziennika Kujawskiego", później duchowny. W okresie nauki w gimnazjum inowrocławskim był przewodniczącym koła Towarzystwa Tomasza Zana.Zginął w Dachau w 1942 r.

1989- zmarł Zygmunt Gajtkowski (ur. 1909), znany nauczyciel biologii w Gimnazjum Jana Kasprowicza.