Benas i Stary Marych......

 

W Poznaniu na ulicy Półwiejskiej, popularnym miejskim deptaku stoi nieco dziwny pomnik....

To pomnik legendarnej, fikcyjnej postaci Starego Marycha, stworzonej przez Juliusza Kubla na potrzeby poznańskiej rozgłośni Polskiego Radia. 

Słuchowiska czytał Marian Pogasz i pomnikowy Marych został obdarzony jego twarzą.

Stary Marych to typowy poznaniak, posługujący się gwarą poznańską.

Pomysł postawienia pomnika narodził się w kręgach poznańskiej redakcji "Gazety Wyborczej" w 1998 roku.

Ogłoszono wtedy plebiscyt "Poznaniak na cokół".

Z wielu postaci ( m.in. Cyryl Ratajski, Edward Raczyński, Wiktor Dega ) w głosowaniu otwartym wybrano właśnie Starego Marycha- jedyną proponowaną postać fikcyjną.

Autorem projektu został znany poznański artysta, wychowany na Łazarzu-Robert Sobociński.

Pomnik odsłonięto 21 marca 2001 roku w 90 rocznicę urodzin Stanisława Strugarka, popularyzatora gwary poznańskiej.

Stało się to również w pierwszy dzień wiosny i w dzień oficjalnego otwarcia sezonu rowerowego.

Rzeźba przedstawia Marycha prowadzącego rower od strony Ceglorza ( Zakładów Cegielskiego) w kierunku rynku, na kierownicy zawieszona poznańska teka...

Turyści podążający popularnym deptakiem w stronę centrum chętnie się zatrzymują przy niezwykłym pomniku i robią sobie pamiątkowe zdjęcia z Marychem.

W wielu miejscach tych kronik pisałem o związkach i podobieństwach łączących Inowrocław z Poznaniem.

Byliśmy w jednym zaborze, wspólnie walczyliśmy o niepodległość, Powstanie Wielkopolskie, Towarzystwo Gimnastyczne "Sokół", wiele podobnych organizacji, stowarzyszeń, postać biskupa Antoniego Laubitza, tramwaje zwane "Bimbą", podobna gwara....

Język używany na Kujawach przeniknięty był naleciałościami wielkopolskimi i ( podobnie jak w Wielkopolsce) niemieckimi.

Nasze miasta połączyła także kolej i Zakłady Hipolita Cegielskiego.

Także Inowrocław ma swoją fikcyjną postać inowrocławianina posługującego się gwarą kujawską, stworzoną przez redaktora Gazety Pomorskiej w Inowrocławiu, Henryka Lewickiego.

W tejże gazecie przez 3 lata ( 1999-2002) Benas opowiadał w odcinkach przeróżne przeżycia i przygody swoje oraz kumpli, posługując się gwarą kujawską.

Opowiastki cieszyły się niezwykłą popularnością czytelników co przyczyniło się do wydania książeczki "Na kujawską nutę czyli Benasowe pogwarki" przez inowrocławski Zakład Poligraficzno-Wydawniczy Pozkal, pod patronatem Towarzystwa Miłośników Miasta Inowrocławia.

 

Książka została pięknie zilustrowana drzeworytami kujawskimi autorstwa Henryka Czamana.

Henryk Lewicki przygotowywał drugi tomik pogwarek, ale przedwczesna śmierć udaremniła ten piękny projekt.

Wpadłem więc na taki pomysł, aby i w Inowrocławiu stanął pomnik Benasa z twarzą niezapomnianego redaktora Henryka Lewickiego, będący ukłonem przed talentem i pracą autora Benasowych pogwarek i piękną mową naszych przodków na Kujawach Zachodnich.

Benas jak Marych

tyż śmigoł na rowerze

jak bimba pyndził i dryndoł jednako

bumelowoł po fyrtlach w Inie

zgrywoł sie z kumplami

my czytalim o tym w gazycie

tak brylowoł jaż do ksingi trafił

Henias był na fleku

a my ślipia wybałuszalim

teroz  pumnik Benasowi

chcymy postawić...

nie był żodno gilejza

łod Marycha nie gorszy

a Królówa do Pólwiejskij

przecie nie chałaciorz jaki....