Gotycka Perła Kujaw i Polski

Inowrocławska wieża ratuszowa należała do najstarszych i najpiękniejszych gotyckich budowli jeszcze piastowskiej Polski.Według w pełni wiarygodnych źródeł do roku 1431,czyli najazdu Krzyżaków była częścią większej gotyckiej budowli i przylegała do kościoła farnego Św.Mikołaja znajdującego się wówczas niemal na samym środku Rynku.Sama wieża została zbudowana za czasów Kazimierza Wielkiego w połowie XIV wieku na planie kwadratu o boku 9,40 m.Miała 7 kondygnacji o wysokości 32 metrów i podziemne więzienie.Tak okazałe murowane wieże ratuszowe miały tylko takie miasta jak Kraków, Wrocław, Poznań i Toruń.Nasza wzorowana była zapewne na najstarszej z wież rynkowych w środkowej Europie toruńskiej z 1274 roku mającej 23,5 m wysokości.Pod wieloma względami pobiła ją jednak z kretesem.Ogółem miała 10 pomieszczeń różnego przeznaczenia.W piwnicy mieściło się więzienie i potem na wyższych piętrach kolejno:sala posiedzeń rady miejskiej, sąd, skarbiec, archiwum, kancelaria, wartownia.Na wieży znajdowały się też dzwony informujące o najważniejszych wydarzeniach w mieście, ogłaszały otwieranie i zamykanie bram miejskich, ostrzegały o zbliżających się do bram miejskich wrogach, o pożarach, nawoływały rajców na posiedzenia.
Do wieży dobudowano potem tymczasową kaplicę Św. Mikołaja.Następnie do kaplicy z południowej strony dobudowano piękne prezbiterium.Kolejnym etapem było wyburzenie tymczasowej kaplicy i wybudowanie nawy między wieżą a prezbiterium dorównującej  wyglądem i stylem pozostałej części budowli.Piękna architektoniczna  perła była ozdobą i symbolem ówczesnego Inowrocławia i chlubnym, efektownym przykładem polskiego gotyku.
Nigdy nie przeprowadzono kompleksowych badań archeologicznych w tym miejscu zaprzepaszczając wiele okazji ku temu przy kilku przebudowach placu rynkowego.
Także podczas ostatniej renowacji i przebudowy rynku nie udało się tego przeprowadzić, głównie zapewne ze względu na konieczność zachowania terminów, będącą warunkiem uzyskania znaczącego dofinansowania z Unii Europejskiej.Wielka szkoda bo druga taka okazja przez wiele najbliższych lat się pewnie nie trafi.Jednak wszystkie dostępne dokumenty i podobieństwa architektoniczne w podobnych budowlach tego okresu: kościołów w Chełmnie, Chełmży i Nowem wydają się to jednoznacznie potwierdzać.
Zachowane zeznania świadków występujących w procesach polsko-krzyżackich potwierdzają istnienie kościoła właśnie w tym miejscu.Także prace wykopaliskowe przy dzisiejszym kościele Św. Mikołaja min. podczas wykopów przy instalacji ogrzewania geotermalnego potwierdzają poprzednią lokalizację kościoła w innym miejscu.Opisuję to dość dokładnie w poście o kościele Św. Mikołaja i jego niesamowitej historii, ale w dziejach ratuszowej wieży nie sposób to pominąć gdyż była to przecież jedna całość.
Podczas napaści krzyżackiej na nasze miasto w dniach 4-5 września 1431 roku spłonął kościół, paliła się także wieża, którą na szczęście udało się uratować choć bez przebudowy zwieńczenia i nowego dachu się nie obyło.
Ponownie została mocno zniszczona podczas "potopu szwedzkiego"w 1655 roku oraz podczas następnego groźnego pożaru w 1775 roku.Przez kilka wieków wieża mimo burzliwej historii miasta opierała się wszelkim zawirowaniom dziejowym i politycznym i trwała jako symbol i pamiątka świetności Inowrocławia.W końcu 1869 roku w zniszczonej wieży osunęła się jednak część południowej ściany .W końcu wysłużoną , zrujnowaną wieżę rozebrano w 1878 roku.
Wielki symbol naszego grodu i polskiej gotyckiej sztuki zniknął po wiekach z panoramy miasta.
Nie możemy dopuścić do tego aby to było na zawsze,nieodwracalnie!
Wieża musi wrócić na Rynek, tam było i musi być jej miejsce.

Ratuszowa wieżo nad rynkiem górująca

okazała, gotycka, zachwycająca

Tyś symbolem potęgi tego grodu była,

Lecz niestety burza dziejowa Cię zniszczyła.

Może kiedyś uda się odtworzyć Twe dawne lico

Na chwałę historii, średniowiecznego grodu strażnico

I Kazimierzowe przypomną się lata,

Gdy błyszczałaś urodą na środku miasta.

Zdobądźmy fundusze, odtwórzmy wieżę
Płytę rynku ona wspaniale ubierze
Widoków niepowtarzalnych z tarasu dostarczy
Taki projekt nie wróci na pewno na tarczy
W środku może być galeria, wystawy
A w kawiarence można będzie zjeść lody i napić się kawy
I jakaś reprezentacyjna sala Urzędu Miasta by się zmieściła
Każdemu taka wieża byłaby miła.

Na Rynku

Jadwigo sama tutaj spacerujesz?

Gdzie orszak twój się podział?

Gdzie królewski małżonek  pojechał?

Czy o wojnach znów myśli?

Opieki nad żoną zaniechał

Gdzie kościół, w którym z Krzyżakami spory wiodłaś?

I wieża olbrzymia, która w kompleksy ich wpędzała

Czyżbyś na naszym Rynku na zawsze już sama pozostała.

 

Wieża Ratuszowa

Ponad pięćset lat nad Rynkiem górowała

Piękna, gotycka, wyniosła, wspaniała

Wzorowana na toruńskiej

Pod każdym względem ją pobiła

Na siedem kondygnacji się wznosiła

Więzienie, sąd, skarbiec, salę obrad, kancelarię

Archiwum i wartownię w swych murach miała

Biciem dzwonów ze swej wieży

najważniejsze wydarzenia obwieszczała

Najazdy, pożary niszczyły ją , rujnowały

Aż mury nie wytrzymały i się posypały

W 1878 roku ostatecznie ją rozebrano

Największą miejską perłę zlikwidowano.

Faza budowy fary Św. Mikołaja z wieżą ratuszową, tymczasową kaplicą i prezbiterium.

Końcowa faza budowy kościół Św.Mikołaja z wieżą .Tam obywały się procesy polsko- krzyżackie i pertraktacje Królowej Jadwigi z Wielkim Mistrzem Krzyżackim Konradem von Jungingen o zwrot Pomorza Gdańskiego.

 

Tu na środku Rynku Św. Mikołaju

wiernych gromadziłeś

Zamiast dzisiejszej fontanny pięknym

polskim gotykiem świeciłeś

Tu swego majestatu dla procesów

nad Krzyżakami użyczyłeś

Królowa Jadwiga z Wielkim Mistrzem

 tu pertraktowała

Krzyżacka duma i buta tu właśnie

 uszczerbku doznała

Symbol swojego upokorzenia

jako pierwszy podpalili

Wymazali z panoramy miasta

z satysfakcją zniszczyli

Wieża jeszcze parę wieków przetrwała

O wielkości i pięknie polskiej

 architektury zaświadczała

Teraz tylko wątły, ceglany rysunek

to miejsce znaczy

Pozwolisz Polsko aby po twojej perle

tylko taki znak zobaczyć?

Na taki widok na rynku czekamy z utęsknieniem.