Krwawa noc

     22/23 X 1939

Co krwawej nocy się zdarzyło

W murach inowrocławskiego więzienia

56ciu prawych ludzi ze śmiercią się zmierzyło.

To całe życie miasta zmienia.

Prezydent Apolinary Jankowski też tam głowę położył

poprzedni rok dłużej pożył

Ale go także hitlerowcy w obozie uśmiercili.

Nie doczekali tej radosnej chwili

nie doczekali wyzwolenia miasta

Dlatego pamiętajmy, szanujmy ich i basta.

Inowrocław został zajęty przez oddziały Werhrmachtu w dniu 8 września 1939 roku

a 27 września na czele okupacyjnej administracji w mieście stanął przysłany z Rzeszy 30 letni komisaryczny landrat Otto Christian Hirschfeld- przed wojną rolnik w służbie czynnej i Sturmbannfuhrer SA.W Inowrocławiu i okolicy zaczęły się aresztowania Polaków, których ofiarą padali przedstawiciele lokalnych elit.

Zatrzymanych umieszczano głównie w inowrocławskim więzieniu.Od końca września miały tam miejsce masowe mordy, a od początku października więzienie opuszczały transporty skazanych, których wywożono na egzekucje do Zajezierza do Puszczy Bydgoskiej lub w okolice wsi Różniaty.Udokumentowano wywózki około 600 osób w październiku i listopadzie 1939 roku.Landrat Hirschfeld osobiście brał udział w sporządzaniu list egzekucyjnych jak i w samych egzekucjach.24 października przywódca pomorskiego Selbstschutzu Ludolf von Alvensleben przekazał landratowi listę 65 skazanych na śmierć Polaków.Niemcy planowali wykonanie egzekucji przez policję bezpieczeństwa dnia 24 X 1939 roku.Jednak w niedzielę 22 X Hirschfeld udał się na polowanie wraz z Hansem Ulrichem Jahnzem- właścicielem majątku ziemskiego w pobliskim Palczynie, a zarazem członkiem SS w randze Rottenfuhrera. Po zakończonym polowaniu udali się na alkoholową libację.W trakcie biesiady nabrali ochoty na jakąś rozrywkę np. postrzelanie sobie do Polaków.Pijani pojawili się w więzieniu około godziny 0:30

Na początek pobili dozorcę Polaka Witkowskiego i jego rodzinę .Następnie po kolei w/g listy wyciągali aresztowanych z cel.Później niemieccy dozorcy odprowadzali wyznaczonych przez landrata więźniów na tylne podwórze i tam ich rozstrzeliwali.

Robili to w ekspresowym tempie przy świetle kieszonkowych latarek, gdyż to podwórze było nieoświetlone.Tempo było tak duże że dozorca Berndt nie nadążał ze skreślaniem nazwisk w księdze,również Jahnz nie nadążał z listą, jednak jak powiedział Landrat nie chodzi o jednego Polaka mnie czy więcej.Część egzekucji Hirschfeld i Jahnz wykonali osobiście, a działacza związkowego Stanisława Kiełbasiewicza Jahnz oskalpował scyzorykiem.Łącznie zginęło tej nocy 56 przetrzymywanych w więzieniu Polaków, wśród nich Prezydent Inowrocławia-Apolinary Jankowski,jego zastępca-Władysław Juengst i wielu zasłużonych działaczy, społeczników,nauczycieli i ziemian.Ciała zamordowanych zakopano w rowach przeciwlotniczych tuż za więzieniem.

Wiedza o "krwawej nocy"przedostała się na zachód dzięki komunikatowi który uczniowie i profesorowie gimnazjum im. Jana Kasprowicza wysłali w świat za pomocą tajnej radiostacji.Potem komunikat powtarzały francuskie i brytyjskie rozgłośnie,a w swoim wystąpieniu na forum Izby Gmin mówił o tej masakrze sam Winston Churchil.Międzynarodowy rozgłos tej zbrodni doprowadził do osądzenia zbrodniarzy.Jednak nazistowscy sędziowie mimo nacisków opinii międzynarodowej skazali Hirschfelda  tylko na 15 lat,a Jahnza uniewinnili.

!9 października 1945r dokonano ekshumacji ciał ofiar "krwawej niedzieli".

Udało się zidentyfikować jedynie 29 zwłok. Dwa dni później odbył się uroczysty pogrzeb.Zwłoki złożono w wydzielonej kwaterze na cmentarzu parafii pw.Zwiastowania NMP. a na murze więzienia umieszczono pamiątkową tablicę.

Otto Christian Hirschfeld zmarł w niejasnych okolicznościach w nazistowskim więzieniu, a Hans Ulrich Jahnz niemal do końca wojny mieszkał w swoim majątku w Palczynie, będąc postrachem Polaków. W 1945 roku został schwytany i rozstrzelany przez żołnierzy Armii Czerwonej.Sprawiedliwości choć późno stało się

zadość.

Na fotografiach:

 Gmach sądu i więzienia.

Widoczna tablica pamiątkowa.

 To gmach sądu , za nim z lewej więzienie.

 Fronton budynku sądu(zbudowany 1901 r.)

i pamiątkowa tablica z bliska
Leżący przez wiele lat w ziemi obelisk z pomnika Naczelnika Józefa Piłsudskiego.