Kościół Św.Mikołaja-Tajemniczy,o niesamowitej historii

Tajemniczy, nie do końca znany kościół Św. Mikołaja

Na środku Rynku drewniany kiedyś stałeś

Czasy księcia Kazimierza pamiętałeś

Kazimierz Wielki na gotycką perłę cię ukształtował

Przy ratuszowej wieży na krótko żeś się schował

Procesów nad Krzyżakami byłeś świadkiem

I przyczyną ich nienawiści nie przypadkiem

Jadwiga w twoich murach o zwrot

ziem z nimi pertraktowała

I wielką klęskę z ręki męża przepowiedziała

Z zawziętości, z nienawiści ogień tu podłożyli

Świadka swojego upokorzenia się pozbyli

Potem rzecz zaskakująca się zdarzyła

Świątynia po odbudowie z Rynku

 do murów obronnych się zbliżyła

Miejsce na rynkowym placu

dla wielkich jarmarków zostawiła

Odbudowana niedługo urodą czarowała

Wiele razy niszczona, przez Prusaków  zbezczeszczona

magazynem soli się nawet stała

Ale jesteśmy szczęśliwi, bo przez wieki

do dzisiaj przetrwała

Dla Ojczyzny, przetrwania polskości

wielkie zasługi miała

Relikwie Św. Wojciecha patrona Polski

 pod swą posadzką przechowywała

Gdy wróciła do służby Bożej zbiór zabytków ze wszystkich

zniszczonych miejskich kościołów tu powstał

Czas bardziej zadbać o ten kościół

żeby znowu ruiną nie został.

Poprzednik dzisiejszego kościoła na środku Rynku.

Kościół od frontu.

 Prezbiterium-widok z tyłu.

 Widok z boku-czas na renowację(patrz okna).Co to za malowidła?

Ludzie szanujcie spuściznę narodową,

 Widok z drugiego boku- kruchta boczna.

 Drewniana dzwonnica.

Za całą historię tej świątyni wystarczyłby ten wiersz na początku, ale złożoność i zawiłość jej historii aż się prosi o jeszcze kilka słów.

Pierwszy kościół Św.Mikołaja powstał w połowie XIII wieku z fundacji księcia Kujaw Kazimierza Konradowica. Był drewniany i nie przetrwał długo, bo już w 1259 roku został spalony podczas najazdu księcia pomorskiego Świętopełka.Odbudowany i rozbudowany za czasów Kazimierza Wielkiego, był gotycką perełką Kujaw wraz z sąsiadującą Ratuszową Wieżą.Mimo że dokładne opisy tego znajdują się w zeznaniach świadków procesów nad Krzyżakami, które odbywały się w tym kościele jest to fakt mało znany do dziś, a do niedawna nikt nie miał o tym zielonego pojęcia.

 A to wygląd kościoła Św. Mikołaja wraz z ratuszową wieżą przed spaleniem i zniszczeniem przez Krzyżaków przedstawiony w książce Stanisława Koca, piękny przykład polskiego gotyku.

Najazd Krzyżaków w 1430 roku zniszczył zupełnie i miasto i kościół.Odbudowano go  co jest zupełnym fenomenem na zupełnie nowym miejscu, w pobliżu murów obronnych

gdzie stoi do dziś oczywiście po wielu przejściach: zniszczeniach i kolejnych gruntownych restauracjach.

Według przekazu z 1520 roku znajdowały się w nim ołtarze: główny-Św, Trójcy z zasłoną Św, Mikołaja, boczne- Zwiastowania NMP,Św.Krzyża z zasłoną Św. Zofii, ścięcia Jana Chrzciciela i Św. Anny.W 1729 roku w wielkim ołtarzu znajdował się obraz Wniebowzięcia NMP, szereg bocznych zwiększył się o ołtarz Św. Norberta z zasłoną Św. Walentego. w tym okresie fundowano dla kościoła dzwony w 1607 i 1713 roku i organy 1730 roku.

Rozpad kościoła w 1760r. zmusił do podjęcia kolejnej odbudowy, przeprowadzono ją nadając świątyni znamiona stylu barokowego.Prezbiterium otrzymało pułap deskowy, nawy boczne belkowy.Jedynie zakrystia zachowała dawny styl gotycki z ostrołukowym sklepieniem gwiaździsto - krzyżowym, choć na zewnątrz nadano jej rysy renesansowe. Mury podparto gotyckimi szkarpami.

Utrata niepodległości kosztowała świątynię odebraniem charakteru Domu Bożego.Prusacy zamienili ją w 1779 roku w magazyn soli.W czasach wojen napoleońskich służyła fara jako magazyn żywności.Wszystko to spowodowało szybki proces niszczenia.

Po gruntownym odnowieniu wnętrza w latach 1820-1828 przywrócono w kościele służbę Bożą.W ramach dalszej restauracji odmalowano wnętrze, zmieniono gotyckie okna na barokowe w 1847 r., do frontonu dobudowano trzy zębate szczyty w 1855 r.

Pod koniec XIX wieku odnowę kontynuowano. pokryto nową dachówką w 1894 r.

zainstalowano nowe organy 1886r.Natomiast w 1928 r.przeprowadzono kolejną restaurację która utrzymała wnętrze w stylu barokowym z obecnym rozmieszczeniem ołtarzy: główny-Św. Mikołaja, boczne- Św.Krzyża, Matki Boskiej Boreckiej, Rodziny NMP(Św,Anny) z obrazem Św.Józefa, Matki Boskiej Różańcowej z zasłoną Najświętszego Serca Pana Jezusa,Zwiastowania NMP, Św. Antoniego.

WAŻNIEJSZE WYDARZENIA W TYM KOŚCIELE.

 10 lutego 1321 arcybiskup gnieźnieński Janisław ogłosił wobec delegatów polskich i krzyżackich wyrok papieża Jana XXII skazujący Zakon na zwrot Polsce zagrabionego Pomorza oraz zapłatę odszkodowania w sumie 30000 grzywien i kosztów procesu.

W 1397 Królowa Jadwiga pertraktowała z Wielki Mistrzem krzyżackim Konradem von Jungingen w sprawie pokojowego zlikwidowania sporu i zwrotu ziem.

22 maja 1775 społeczeństwo Inowrocławia i Kujaw na mocy traktatu pierwszego rozbioru Królestwa Polskiego złożyło hołd wierności królowi pruskiemu Fryderykowi II.

Od 18 lipca do końca II wojny światowej pod posadzką zakrystii ukrywane były Relikwie Św. Wojciecha z Gniezna.Relikwie przywiózł z Gniezna od ks. Edwarda van Bleriqa wikariusza generalnego archidiecezji gnieźnieńskiej do ks. Paula Mattauscha proboszcza fary inowrocławskiej Urban Thelen-podoficer Wehrmachtu.

Widać i tam trafiali się ludzie.
W pierwszym okresie istnienia, od XIII-XV wieku był to kościół filialny podlegał kościołowi parafialnemu Imienia NMP fundowanemu na przełomie XI/XII wieku przed lokacją miasta zwanym po pożarze w 1834 roku "Ruiną"-odbudowanym w 1901 roku w dawnym stylu romańskim.Od wieku XVI kościół Św. Mikołaja był jedynym parafialnym dla miasta Inowrocławia i sąsiadujących wsi, natomiast kościół Imienia NMP stał się kościołem filialnym.W tym okresie obok fary i kościoła filialnego służyły wiernym miasta i okolic jeszcze inne kościoły pomocnicze:klasztor i kościół OO Franciszkanów(1239-1872), kościół Św, Ducha ze szpitalem(1268-1802)przy bramie toruńskiej, kościół Św. Józefa przy ul. Szerokiej, kaplica Św. Jerzego przy ul. o takiej samej nazwie, kościół Bożego Ciała w obrębie Starego Miasta, kościół Św.Jakuba przy bramie bydgoskiej-nieznana data kiedy zbudowany, kaplica Św. Krzyża przed bramą poznańsko-strzelińską oraz kaplica Św. Zofii(gdzie dziś mieści się wieża ciśnień na Zofiówce).
Wyposażenie kościoła Św. Mikołaja pochodzi ( z wyjątkiem ołtarzy Zwiastowania NMP, Św. Anny i Krzyża Św.) z nieistniejącego już dzisiaj klasztoru i kościoła OO Franciszkanów. Po okresie przekształcenia świątyni w magazyn soli i potem żywności przystąpiono w latach 1820-1828 do jego odrestaurowania i przywrócono służbę bożą.
Do istniejących ołtarzy dodano nowe w całości lub części przejęte ze zlikwidowanego w 1819/1820 klasztoru i kościoła franciszkańskiego.Także wiele obrazów, figur,rzeźb i innych cennych zabytków sakralnych pochodzi z tego kościoła.

Jeszcze raz rzut oka na świątynię o jednej z najburzliwszych historii w całej Polsce.
W moim życiu świątynia ta też się zapisała.To tutaj z moją wybranką Mirellą wzięliśmy ślub już trochę lat temu i ciągle się kochamy i jesteśmy razem.A przysięgę składaliśmy sobie przed zabytkowym ołtarzem Św, Mikołaja wspominanym w 1520 roku a na pewno trochę lat trzeba mu dołożyć.

Żonie.....

Mogę dać Tobie tylko miłość
to dużo, czy mało?
Ciepły uśmiech i by moje jedzenie
Ci smakowało
Opiekę i wierność na całe lata
i wspólne spacery, choćby na kraniec świata
Przy kawie popołudniu nasze rozmowy
I raz po raz jakiś wierszyk nowy
I jedno marzenie budząc się nad ranem
Czuć codziennie Twe usta kochane.

To krótka refleksja w związku z tamtymi wspomnieniami.

A teraz pokrótce o zabytkach jakie znajdują się w murach świątyni Św. Mikołaja- a nawet poza nimi.

Myślę tu o dzwonach i dzwonnicy.

Zaczniemy od ołtarzy:

1.Św. Mikołaja pisze się o nim w 1520 roku jako o zasłonie ołtarza Św. Trójcy.

Obraz Św. Mikołają olejny na płótnie z XVII/XVIII w. Barokowe figury z XVII wieku Św. Wojciecha, Św. Augustyna, Św. Dominika, Św. Jana Chrzciciela i czterech Ewangelistów. Antypendium z płaskorzeźbą w drewnie Ostatniej Wieczerzy w stylu secesyjnym oraz mensa z białego marmuru z relikwiami Św. Wojciecha.

2.Krzyża Św.- wzmiankowany w 1472 roku.

Nastawa z drewna barokowa. Figura Ukrzyżowanego Chrystusa datowana na połowę XIV wieku.Tło stanowi panorama Jerozolimy wykonana z blachy posrebrzanej z 1928 r.

Z tego samego roku tabernakulum.

3.Matki Bożej Pocieszenia Boreckiej.

Pierwsza wzmianka z 1862 roku.Nastawa z drewna barokowa, obraz Matki Bożej to kopia obrazu z Borku Wlkp. W zasłonie obraz olejny na desce z XVII wieku Św. Jana Nepomucena, górny obraz Św. Katarzyny olejny na płótnie z XVII wieku, obraz na mensie Św. Judy Tadeusza olejny na płótnie z 1950 r.

Rzeźby barokowe Św.Jana Chryzostoma i Św. Jana Nepomucena z kościoła franciszkańskiego.

4.Rodziny Najświętszej Maryi Panny - zwany Św. Anny, wymieniany po raz pierwszy

w 1581 r.Nastawa barokowa drewniana. Obraz Św. Anny, Św. Joachima i Maryi olejny na płótnie z XVI wieku.Górny obraz Św. Apolonii olej na płótnie XVI wiek.Obraz na mensie Św. Józefa z Dzieciątkiem olej na drewnie z okresu międzywojennego.

Figury Św. Augustyna i Św. Ambrożego barokowe z XVII wieku z kościoła OO Franciszkanów.

5.Zwiastowania NMP- pierwsza wzmianka z 1450 roku.Nastawa barokowa z drewna z dwiema kolumnami renesansowymi, obraz Zwiastowania NMP olejny na płótnie z XV wieku.Górny obraz Św. Krzysztofa z Dzieciątkiem na barkach olej z XVII wieku.

Figury Św. Antoniego i Archanioła Gabriela barokowe z XVII wieku z kościoła franciszkańskiego.

6.Matki Bożej Różańcowej-pierwsza wzmianka 1620 r.Nastawa barokowa z drewna, obraz Matki Bożej Różańcowej w srebrnej sukience olejny na płótnie i drewnie z XVII wieku. W zasłonie obraz Najśw. Serca Pana Jezusa na płótnie z okresu II wojny światowej.Górny obraz Matki Bożej Nieustającej Pomocy współczesny. Figury:

Św. Jacka, Bł. Czesława, Św. Wojciecha i Św. Stanisława z XVII wieku.

7.Św. Antoniego.

Renesansowo- barokowy z XVI/XVII wieku w całości przeniesiony z kościoła franciszkańskiego.Obraz Św. Antoniego w srebrno- złoconej sukience olej na płótnie i desce z XVI wieku.Górny obraz Św. Antoniego z włoskim szlachcicem olejny na płótnie z XVII wieku.

Inne ciekawe zabytki:

Chrzcielnica - rokokowa z XVII wieku wykonana w drewnie z figurką Św. Jana Chrzciciela chrzczącego Pana Jezusa.

Ambona - rokokowa z XVII wieku wykonana z drewna z figurką na daszku Archanioła Michała zabijającego smoka.

Organy - koncertowe , elektryczno- pneumatyczne firmy W. Sauer, Inh, DR Oscar Walcker 1934r.

Dzwony:

*późnogotycki z XV wieku bez ozdób waga 204 kg. tonacja G-mol

*barokowy z wizerunkiem Matki Boskiej z Dzieciątkiem i Św. Mikołaja waga 907 kg.tonacja E-mol

* słowacki z 1928 r. z Koszyc, sprowadzony w 1945 r.

* sygnaturka zawieszona w wieżyczce kościoła z napisem "MS ANN 1603"

Krucyfiksy:

*barokowy z XVII wieku

*rokokowy z XVIII wieku

Kielich barokowy z XVII wieku

Ornaty:

* biały z haftem kwiatowym z 1665 roku

*Biały z tkaniny rokokowej z kolumną o hafcie kwiatowym z XVII wieku

* biały z polskich pasów szlacheckich XVII/XVIII wieku

*zielony z polskich pasów szlacheckich XVIII/XIX wiek

*Złoty z haftem kwiatowym XVII/XVIII wiek (zachował się tył)

Kapa z tkaniny złotolitej XIX wiek z bordiurą i kapturem haftowanym ze Św. mikołajem z połowy XVIII wieku.

Są jeszcze piękne Epitafia rokokowe z marmuru i stiuku XVIII wieczne przeniesione z kościoła franciszkańskiego i wiele pominiętych może mniej ważnych ale równie ciekawych zabytkowych części wyposażenia tego kościoła.

Będąc w Inowrocławiu nie można tej pięknej aczkolwiek ostatnimi laty nieco zaniedbanej

świątyni pominąć.Jak widać na zdjęciach wyżej zaczęto wymieniać dachówki na nowe i może to jest sygnał że wreszcie przypomniano sobie o tej wspaniałej świątyni pamiętającej czasy Konratowica, Łokietką, Kazimierza Wielkiego,Jagiełły, Królowej Jadwigi czyli najwspanialsze czasy w dziejach Inowrocławia.Ale też pełne bitew , najazdów, pożarów, ruin, gruzów, ponownej odbudowy i tak w kółko i stąd zmiana lokalizacji tego kościoła i przesunięcie go w stronę murów obronnych poza Rynek.

Gród otrzymał przywileje królewskie odnawiane przez kolejnych władców na organizowanie wielkich jarmarków i stąd moja teoria o odbudowie zruinowanego kościoła Św.Mikołaja na obecnym miejscu aby na Rynku zrobić więcej miejsca na owe jarmarki.

To część opisywanych zabytków- ale najlepiej zobaczyć to osobiście.